VINAGRI News - Những cánh đồng đậu tương của nông dân Caleb Ragland ở bang Kentucky đang trong giai đoạn chín rộ, sẵn sàng thu hoạch. Thế nhưng, người nông dân này lại không giấu nổi lo lắng: ông không biết sẽ bán sản phẩm của mình đi đâu, khi Trung Quốc ngừng nhập khẩu đậu tương Mỹ.
Brian Warpup kiểm tra một trong những cánh đồng đậu tương của mình ở Warren, bang Indiana, vào thứ Năm, ngày 11 tháng 9 năm 2025. (Ảnh: AP/Michael Conroy)
Bắc Kinh - vốn là khách hàng mua ít nhất 1/4 sản lượng đậu tương của Mỹ mỗi năm - đã ngừng mua như một động thái đáp trả mức thuế cao mà Tổng thống Donald Trump áp đặt lên hàng hóa Trung Quốc, đồng thời tận dụng đòn bẩy này trong các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra.
Động thái này khiến nông dân Mỹ lo ngại không chỉ cho vụ mùa năm nay, mà còn cho tương lai lâu dài của ngành trồng đậu tương - vốn phụ thuộc lớn vào nhu cầu mạnh mẽ từ Trung Quốc trong nhiều thập kỷ qua.
“Đây là báo động cấp 5 cho ngành của chúng tôi,” Ragland - Chủ tịch Hiệp hội Đậu tương Mỹ (ASA) - nhận định.
Tình hình nghiêm trọng đến mức có thể thử thách lòng trung thành mà nông dân vẫn dành cho ông Trump, dù ông vẫn nhận được sự ủng hộ rộng rãi tại khu vực nông thôn nước Mỹ. Nếu không đạt được thỏa thuận sớm, nông dân kỳ vọng chính phủ sẽ hỗ trợ tài chính, như những gói cứu trợ trong nhiệm kỳ đầu của ông Trump. Tổng thống cho biết đang cân nhắc gói hỗ trợ mới.
Tính đến nay, hai bên đã có 4 vòng đàm phán thương mại từ tháng 5 đến tháng 9, và dự kiến sẽ có thêm trong vài tuần tới - song chưa có tiến triển nào về đậu tương.
“Vụ thu hoạch sắp đến gần, và thành thật mà nói, tôi đang bắt đầu lo rằng thời gian không còn nhiều,” ông Jim Sutter, Giám đốc điều hành Hội đồng Xuất khẩu Đậu tương Mỹ (USSEC), chia sẻ.
Áp lực chính trị ngày càng gia tăng
Sau khi Mỹ áp thuế lên hàng hóa Trung Quốc, Bắc Kinh trả đũa bằng thuế nhập khẩu 34% đối với đậu tương Mỹ, khiến giá đậu tương từ các quốc gia khác rẻ hơn và cạnh tranh hơn.
Không chỉ đậu tương, ngũ cốc như cao lương, ngô, bông và thậm chí nghề lặn bắt sò geoduck của Mỹ cũng bị ảnh hưởng. Tuy nhiên, đậu tương nổi bật nhất, bởi đây là mặt hàng nông sản xuất khẩu lớn nhất của Mỹ, chiếm khoảng 14% tổng giá trị hàng nông sản xuất khẩu.
Năm ngoái, Mỹ xuất khẩu 24,5 tỷ USD đậu tương, trong đó Trung Quốc chiếm hơn 12,5 tỷ USD, vượt xa Liên minh châu Âu (2,45 tỷ USD) - khách hàng lớn thứ hai. Nhưng năm nay, Trung Quốc chưa mua bất kỳ lô đậu tương nào từ tháng 5.
“Chúng tôi đang chịu tổn thất nặng nề, và chính quyền cần nhanh chóng đạt được thỏa thuận với Trung Quốc,” một lãnh đạo ngành nông nghiệp nói.
Ông Trump cho biết đang xem xét sử dụng một phần tiền thu được từ thuế nhập khẩu để trợ giúp nông dân trong giai đoạn chuyển tiếp: “Chúng tôi sẽ dùng một phần nhỏ tiền thuế - tuy nhỏ, nhưng rất lớn với nông dân - để giúp họ vượt qua giai đoạn khó khăn này.”
Trong cuộc chiến thương mại đầu tiên, nhiều nông dân chỉ có thể sống sót nhờ hàng chục tỷ USD tiền hỗ trợ từ chính phủ. Nhưng phần lớn nông dân không muốn nhận trợ cấp, họ muốn tự lực bằng công việc đồng áng.
“Người nông dân Mỹ - trong đó có tôi - không muốn nhận tiền cứu trợ. Chúng tôi muốn làm việc, canh tác, thu hoạch. Cái mà chúng tôi cần không phải là ‘bố thí’,” ông Brian Warpup, nông dân thế hệ thứ 4 ở bang Indiana, chia sẻ.
Nông dân trông chờ giải pháp dài hạn từ ông Trump
Theo ông Ragland, nông dân Mỹ vẫn ủng hộ mạnh mẽ ông Trump, nhưng giờ đây họ mong được ông đáp lại: “Chúng tôi đã luôn ủng hộ Tổng thống Trump. Giờ chúng tôi cần ông đứng về phía chúng tôi.”
Ông nhấn mạnh, ưu tiên hàng đầu là phải có các hiệp định thương mại lâu dài và ổn định, đặc biệt là với Trung Quốc, để duy trì thị trường tiêu thụ bền vững.
“Điều chúng tôi cần không chỉ là hỗ trợ tạm thời, mà là thị trường bền vững giúp đảm bảo tương lai cho ngành,” Ragland nói.
Ragland, 39 tuổi, mong muốn ba người con trai sẽ trở thành thế hệ thứ 10 nối nghiệp trên 4.500 mẫu đất tại Magnolia, Kentucky. Tuy nhiên, nếu tình hình không cải thiện, nhiều nông dân có thể phá sản.
Với giá nông sản yếu và chi phí đầu vào tăng, nhiều người chỉ hy vọng hòa vốn. Thuế quan khiến đậu tương Mỹ mất lợi thế cạnh tranh, giá giảm mạnh, trong khi thuế lên thép và phân bón lại đẩy chi phí tăng cao.
Ông Darin Johnson, Chủ tịch Hiệp hội Đậu tương bang Minnesota, cho biết vẫn tin tưởng chính quyền Trump sẽ đạt được thỏa thuận tốt với Trung Quốc, dù kiên nhẫn đang cạn dần: “Chúng tôi được hứa là 90 thỏa thuận trong 90 ngày. Nhưng giờ đã quá lâu rồi.”
Chiến lược của Trung Quốc
Ngành đậu tương Mỹ phát triển mạnh từ những năm 1990, nhờ nhu cầu khổng lồ từ Trung Quốc, đặc biệt cho sản xuất dầu ăn và thức ăn chăn nuôi.
Năm 2024, Trung Quốc sản xuất khoảng 20 triệu tấn đậu tương, nhưng nhập khẩu hơn 105 triệu tấn.
Sự phụ thuộc này khiến Mỹ trở thành nguồn cung quan trọng, nhưng cũng tạo lợi thế cho Trung Quốc trong đàm phán.
“Trung Quốc đang dùng chiến lược đòn bẩy: tạm ngừng mua để gây áp lực lên Mỹ,” ông Sutter của USSEC nhận định. “Họ biết nông dân có tiếng nói mạnh trong chính trị, nên đánh vào nông sản là cách hiệu quả nhất.”
Người phát ngôn Đại sứ quán Trung Quốc tại Washington, ông Liu Pengyu, kêu gọi Mỹ hợp tác vì lợi ích chung, nhấn mạnh: “Bản chất của hợp tác kinh tế - thương mại Trung - Mỹ là cùng có lợi và cùng thắng.”
Khi chiến tranh thương mại bùng nổ năm 2018, Trung Quốc chuyển sang mua từ Brazil. Năm ngoái, Brazil chiếm hơn 70% lượng đậu tương nhập khẩu của Trung Quốc, trong khi Mỹ chỉ còn 21%. Argentina và các nước Nam Mỹ khác cũng tăng xuất khẩu, giúp Trung Quốc đa dạng hóa nguồn cung.
Nông dân Mỹ nỗ lực mở rộng thị trường
Theo ông Sutter, Mỹ đang tích cực tìm kiếm khách hàng mới ở Nhật Bản, Indonesia, Đài Loan… Đặc biệt, Đài Loan cam kết mua 10 tỷ USD nông sản Mỹ (bao gồm đậu tương, ngô, lúa mì, thịt bò) trong 4 năm tới.
Song, ông thừa nhận: “Trung Quốc quá lớn - không thể thay thế chỉ sau một đêm.”
Mỹ cũng đang tăng tiêu thụ nội địa: sản xuất nhiên liệu sinh học (biodiesel), dầu đậu tương và khô đậu tương cho chăn nuôi. Hội đồng Đậu tương Mỹ đang đầu tư vào nghiên cứu tăng sử dụng đậu tương trong thức ăn bò sữa và lợn.
Tuy nhiên, ông Robb Ewoldt, Giám đốc Hội đồng Đậu tương Mỹ, cho rằng: “Chúng ta không thể thay thế Trung Quốc ngay lập tức. Cần nhìn nhận thực tế.”
Cuộc chiến thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc đang khiến nông dân đậu tương Mỹ rơi vào tình thế mong manh chưa từng có. Dù chính quyền Trump hứa hẹn hỗ trợ, nông dân mong chờ hơn cả là một giải pháp thương mại bền vững - khôi phục thị trường xuất khẩu lớn nhất thế giới và đảm bảo tương lai cho ngành nông nghiệp Mỹ.
NPK/ Vinagri News (AP)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét