Để duy trì xuất khẩu tôm sang thị trường Nhật Bản

Xuất khẩu tôm sang Nhật Bản đang ngày càng giảm sâu hơn khi nửa đầu tháng 9/2012, giá trị XK tôm chân trắng sang thị trường này giảm tới 22,05%; tôm sú giảm 1,2% và các loại tôm khác giảm 32,5% so với cùng kỳ năm ngoái. Trước đó, tháng 8/2012, giá trị XK tôm sang Nhật Bản cũng đã giảm 16,6%.

Rào cản Ethoxyquin tại thị trường NK tôm lớn nhất đang khiến hoạt động XK ngày càng khó khăn hơn!

Theo thống kê chưa đầy đủ, tại ĐBSCL hiện có đến 70% số nhà máy chế biến tôm đang phải sản xuất cầm chừng. Nhiều DN không dám mua tôm nguyên liệu - nhất là tôm nuôi theo phương thức công nghiệp, do lo sợ nhiễm Ethoxyquin. Cũng có DN tìm được lối đi tiếp vào thị trường Nhật Bản bằng cách đẩy mạnh thu mua tôm nguyên liệu nuôi theo phương thức quảng canh, hoặc NK tôm không nhiễm Ethoxyquin từ nước ngoài về chế biến.

Còn người nuôi tôm thì sao? Khảo sát tại Sóc Trăng - địa phương nuôi tôm công nghiệp lớn nhất cả nước, phần lớn người nuôi đã “treo” ao, không thả nuôi vì thua lỗ nặng và không có vốn đầu tư tiếp. Bên cạnh đó, cho đến nay cả người nuôi tôm và đại lý thức ăn thủy sản vẫn còn mơ hồ, không biết dùng sản phẩm nào để có thể thay thế thức ăn có chứa Ethoxyquin trong nuôi tôm?

Theo phản ánh của một số DN, chi phí sản xuất trong 5 năm qua đã tăng từ 80 - 100%, chủ yếu do tác động của lạm phát, lãi suất ngân hàng, thuế và các loại phí quá cao! Riêng về phí kiểm nghiệm, mỗi năm một DN thủy sản quy mô vừa và nhỏ phải chi từ 5 - 10 tỷ đồng cho hoạt động kiểm soát chất lượng sản phẩm! Nhưng vẫn còn đó những lô tôm bị nhiễm kháng sinh và chất cấm sử dụng bị các thị trường NK cảnh báo. Hiệu lực quản lý nhà nước xem ra vẫn chưa đủ mạnh trong khâu kiểm soát quá trình sản xuất nguyên liệu ngay từ vùng nuôi.

Để giải quyết tình thế, một số DN XK tôm đã hợp tác với công ty sản xuất thức ăn nuôi tôm áp dụng phương pháp ngưng cho tôm ăn trong khoảng 12 - 16 giờ trước khi thu hoạch 1 tuần, sau đó cho tôm ăn thức ăn có hàm lượng đạm thấp được làm từ bột cá sản xuất trong nước đến ngày thu hoạch. Kết quả sẽ thu được tôm sạch Ethoxyquin.

Theo ông Võ Văn Phục - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Thủy sản Sạch Việt Nam (VINA CLEANFOOD), giải pháp này hoàn toàn khả thi, hiện đang được DN áp dụng và phổ biến đến các hộ nuôi trong tỉnh Sóc Trăng. Ông Phục cho biết, Ethoxyquin có nhiều nhất trong đường chỉ lưng của tôm nguyên liệu. Do đó, khi nhà máy làm sạch đường chỉ lưng thì chất này cũng giảm gần hết nhưng động tác này rất khó làm và mất nhiều thời gian. Tuy nhiên, những "sáng kiến" trên chỉ là giải pháp tình thế vì việc nuôi tôm với thức ăn hàm lượng đạm thấp, tôm sẽ dễ bị thiếu dinh dưỡng, kích cỡ không đủ lớn hoặc không kịp cho các đơn hàng gấp. Hiện nay, DN vẫn trông đợi vào những hướng dẫn cụ thể, những biện pháp mạnh tay và triệt để từ phía cơ quan nhà nước.

Ngày 12/9/2012, tại cuộc họp bàn biện pháp quản lý Ethoxyquin trong thức ăn thủy sản, Thứ trưởng Bộ NN và PTNT Vũ Văn Tám đã yêu cầu Tổng cục Thủy sản rà soát ngay danh mục các loại thức ăn nuôi tôm thương phẩm có chứa và không chứa Ethoxyquin để ban hành văn bản hướng dẫn, chỉ đạo các Sở NN và PTNT khuyến cáo người nuôi tôm sử dụng thức ăn không chứa Ethoxyquin, đặc biệt với cơ sở nuôi tôm làm nguyên liệu chế biến XK vào Nhật Bản. Đồng thời xây dựng đề cương và phối hợp với các đơn vị liên quan tổ chức khảo sát, lấy mẫu kiểm nghiệm thức ăn có chứa Ethoxyquin nhằm xác định mức dư lượng tối đa (MRL) của Ethoxyquin trong thức ăn thủy sản.

Một động thái tích cực nữa, ngày 24/9/2012, Cục Quản lý Chất lượng Nông lâm sản và Thủy sản (NAFIQAD) đã gửi công văn số 1565/QLCL-CL1 tới Cơ quan An toàn thực phẩm (Bộ Y tế, Lao động và Phúc lợi Xã hội Nhật Bản) và cho rằng, việc áp dụng quy định MRL của Ethoxyquin ở mức 0,01 ppm đối với sản phẩm tôm tẩm bột đông lạnh là không hợp lý. NAFIQAD đề nghị phía Nhật Bản xem xét lại cách thức xử lý mẫu và phương pháp xác định Ethoxyquin đối với sản phẩm này, vì thành phần của bột có thể gồm bột mỳ, bột ngô, bột đậu nành, bột trừng gà, gia cầm và các gia vị khác, mà theo quy định của Nhật Bản, mức MRL của Ethoxyquin trong lúa mỳ, ngô, đậu nành là 0,05 ppm.

Trong thời gian tính toán mức MRL của Ethoxyquin trong sản phẩm tôm, để phù hợp với thực tiễn, NAFIQAD đề nghị Cơ quan An toàn thực phẩm Nhật Bản áp dụng MRL của Ethoxyquin đối với giáp xác nói chung cũng như đối với sản phẩm tôm tẩm bột đông lạnh là 1 ppm - tương tự như đối với sản phẩm cá. 

Tạ Hà/ Vasep