Ngành cà phê Congo lo xung đột do chiến tranh sẽ phá hỏng những thành quả vừa đạt được

Tại vùng cao nguyên xanh tươi ở phía đông Cộng hòa Dân chủ Congo, những vườn cà phê đang mục rữa và héo úa khi xung đột kéo dài hàng thập kỷ tại khu vực này lại leo thang, khiến nông dân không thể chăm sóc mùa màng trong năm nay.

Công nhân phân loại hạt cà phê khô để đóng bao tại một nhà máy, sau khi nhóm phiến quân M23 tái xuất buộc nhiều nông dân phải rời bỏ ruộng vườn, khiến mùa màng không được thu hoạch, sinh kế tiêu tan, tại ngoại ô Bukavu, tỉnh Nam Kivu, CHDC Congo. Ảnh: Reuters

Giao tranh giữa chính phủ và phiến quân M23 do Rwanda hậu thuẫn đã bùng phát mạnh từ đầu năm, khi lực lượng nổi dậy chiếm giữ các thành phố lớn ở hai tỉnh Bắc Kivu và Nam Kivu - những khu vực trồng cà phê nổi tiếng với hạt Arabica chất lượng cao.

Các cuộc giao tranh mới nhất đã cướp đi sinh mạng của hàng nghìn người và buộc hàng trăm nghìn người khác phải rời bỏ nhà cửa, trong đó có nhiều nông dân. Xuất khẩu bị tắc nghẽn, đe dọa xóa nhòa sự phục hồi đáng kể của ngành cà phê Congo sau nhiều năm suy giảm.

Theo số liệu Liên Hợp Quốc, sản lượng cà phê của Congo từng đạt đỉnh hơn 100.000 tấn/năm vào cuối những năm 1980, nhưng sụt giảm nghiêm trọng trong thập niên 1990 khi quân đội Congo cùng các nhóm vũ trang khác sa lầy trong những cuộc chiến tàn khốc có nguồn gốc từ nạn diệt chủng Rwanda năm 1994. Trong thập kỷ qua, sản lượng đã tăng trở lại, đạt hơn 62.000 tấn vào năm 2023.

Những chùm cà phê còn sót lại được nhìn thấy tại một đồn điền, sau khi phiến quân M23 trỗi dậy khiến nhiều nông dân phải bỏ trốn, ngày 28/8/2025. Ảnh: Reuters

Các hợp tác xã như SOPACDI tại tỉnh Nam Kivu đã được quốc tế công nhận nhờ chất lượng hạt cà phê, đồng thời cải thiện phương pháp sản xuất và mở rộng kết nối thị trường toàn cầu. Nhưng giờ đây, những thành quả đó đang bị đe dọa.

Tại nhà máy cà phê quốc doanh ở Bukavu, thủ phủ tỉnh Nam Kivu, những dãy giàn phơi trống rỗng trong chuyến thăm của Reuters đầu tháng này.

Ông François Kambale Nzanzu, giám đốc cơ quan nông nghiệp nhà nước phụ trách xuất khẩu, cho biết mặc dù cây cà phê năm nay ra hoa nhiều, nhưng giao tranh và gián đoạn ngân hàng đã làm ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động xuất khẩu.

“Chúng tôi có nhiều cà phê, nhưng năm nay số lượng nhà xuất khẩu lại rất ít,” ông Nzanzu nói.

Tại làng Muganzo, cũng thuộc Nam Kivu, nông dân Mudekereza Kashugushu Celestin nhìn quanh vườn cà phê tiêu điều, nơi cây đổ ngổn ngang, quả khô héo rụng đầy mặt đất.

Nông dân Congolese Mudekereza Kashugushu Celestin quan sát cây cà phê trên rẫy của mình, sau khi phiến quân M23 tái xuất buộc nhiều nông dân phải rời bỏ đất đai, khiến mùa màng bị bỏ hoang và sinh kế bị tàn phá, tại ngoại ô Bukavu, tỉnh Nam Kivu, CHDC Congo, ngày 28/8/2025. Ảnh: Reuters

“Không còn gì từ vụ cà phê của tôi nữa. Ngay cả số còn lại cũng đã thối rữa và khô héo,” ông than thở.

Thiệt hại khiến ông chật vật nuôi sống gia đình và trả học phí cho con cái.

“Trước đây tôi thu hoạch được khoảng 300 USD mỗi năm từ cà phê, nhưng năm nay chỉ còn 50 USD,” ông nói.

NPK/ Reuters