Nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn cho xuất khẩu gạo

Trong 5 tháng đầu năm xuất khẩu gạo tiếp tục sụt giảm ở thị trường xuất khẩu trọng điểm. Điều này đang tạo ra áp lực lớn cho hoạt động xuất khẩu gạo trong các tháng cuối năm.

Kim ngạch xuất khẩu gạo giảm mạnh ở thị trường trọng điểm. Ảnh: Nguyễn Huế

Theo báo cáo của Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), trong 5 tháng đầu năm xuất khẩu gạo đạt 2,1 triệu tấn, trị giá đạt trên 874,9 triệu USD, giảm 10,7% về lượng và 13,6% về trị giá. Thị trường châu Á tiếp tục là thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam đạt trên 1,4 triệu tấn chiếm gần 70%. Trong đó, Trung Quốc vẫn là thị trường xuất khẩu lớn nhất với trên 762.601 tấn chiếm 36,6%, giảm gần 25% so với cùng kì năm 2014. Thị trường châu Phi xuất khẩu được 287.907 tấn chiếm gần 14% tăng trên 17%, thị trường Mỹ đạt 220.481 tấn chiếm gần 10,6%.

Theo phân tích của Bộ Công Thương, có nhiều nguyên nhân khiến cho hoạt động xuất khẩu gạo trong 5 tháng đầu năm giảm cả lượng và trị giá. Trong đó, việc thị trường Trung Quốc thay đổi chính sách phân giao hạn ngạch, giao dịch  rất hạn chế kể cả qua đường biên giới trong những tháng đầu năm đã làm giảm đáng kể lượng gạo xuất khẩu của các nước có chung biên giới trong đó có Việt Nam. Bên cạnh đó, áp lực giải phóng hàng tồn kho, đặc biệt là gạo kém chất lượng thông qua chính sách giảm giá bán của Thái Lan để tăng tính cạnh tranh đã tác động trực tiếp đến các nước xuất khẩu gạo. Một số thị trường tập trung trọng điểm truyền thống của Việt Nam ở khu vực châu Á nhập khẩu cầm chừng hoặc chưa có kế hoạch nhập khẩu phần nào tác động đến hoạt động xuất khẩu gạo trong các tháng đầu năm...

Mặc dù có những khó khăn của thị trường làm xuất khẩu gạo Việt Nam giảm so với cùng kì năm 2014, tuy nhiên, Bộ Công Thương nhận định, hoạt động xuất khẩu gạo cũng đã đạt được một số kết quả khích lệ. Cụ thể, Việt Nam đã giành được một số hợp đồng quan trọng tại các thị trường trọng điểm khi có tín hiệu nhập khẩu như Philippines (300.000 tấn) Malaysia (240.000 tấn), Cuba (200.000 tấn). Xuất khẩu gạo của Việt Nam đang giành lại thị phần tại một số thị trường như châu Úc tăng  trên 397%, châu Phi tăng trên 17% góp phần đẩy mạnh xuất khẩu gạo.

Nhằm tháo gỡ khó khăn về thị trường cho xuất khẩu gạo, Bộ Công Thương phối hợp với Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, VFA và các đơn vị liên quan triển khai nhiều giải pháp phát triển thị trường gạo như rà soát phân tích tình hình xuất khẩu gạo tại các thị trường, xác định rõ nguyên nhân khách quan, chủ quan, điểm yếu, hạn chế để có những biện pháp đẩy mạnh xuất khẩu gạo phù hợp nhằm phát triển thị trường xuất khẩu gạo. Bên cạnh đó, nghiên cứu xây dựng các hoạt động xúc tiến xuất khẩu gạo trong năm 2015 theo hướng củng cố duy trì các thị trường trọng điểm, truyền thống, tìm kiếm và mở rộng các thị trường tiềm năng, mới. Rà soát tình hình thực hiện, đánh giá, phân tích rõ các khó khăn vướng mắc tại các thị trường tập trung, tận dụng các khả năng tiếp cận thị trường, thâm nhập vào các thị trường khó tính, đẩy mạnh xuất khẩu thông qua các Hiệp định thương mại đã kí kết.

Ngoài ra, đối với vấn đề củng cố đội ngũ thương nhân xuất khẩu gạo nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh chế biến gạo chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường gạo thế giới, Bộ Công Thương phối hợp với Tổng cục Hải quan, Sở Công Thương các tỉnh và VFA tiến hành rà soát thành tích xuất khẩu trong năm 2013 và 2014 của các thương nhân. Theo đó căn cứ theo số liệu do Cục Công nghệ thông tin và Thống kê hải quan, Tổng cục Hải quan cung cấp, Bộ Công Thương đã thu hồi 16 giấy chứng nhận của thương nhân do không có thành tích xuất khẩu gạo trực tiếp trong 12 tháng liên tục theo quy định của Chính phủ về kinh doanh xuất khẩu gạo và cấp mới 5 thương nhân đáp ứng đủ điều kiện. Như vậy, hiện nay có 135 thương nhân đang được phép kinh doanh xuất khẩu gạo.

Nguyễn Huế/ Báo Hải Quan