Sản xuất, tiêu thụ tự phát; lợi nhuận bấp bênh... Đó là những “chứng bệnh” tưởng chừng chỉ vây hãm hạt lúa, nay lại hoành hành sang xoài.
Tại Hội thảo “Phát triển chuỗi giá trị ngành xoài” do tỉnh Đồng Tháp phối hợp với Viện Nghiên cứu & Chính sách (Bộ NNPTNT), Trường Đại học Cần Thơ (ĐHCT) tổ chức (ngày 22.4 tại TP.Cao Lãnh), nhiều nhà khoa học cảnh báo: Nếu không có giải pháp kịp thời, loại trái cây đặc sản này sẽ đối mặt với những hệ luỵ khó lường.
Nhiều đại biểu tham gia hội thảo thích thú với món xoài sấy do Việt kiều Đức sản xuất.
Mở đầu hội thảo, PGS.TS Võ Thị Thanh Lộc (ĐHCT) cho rằng, với trên 8.000ha cho trái, sản lượng đạt gần 70.000 tấn/năm, Đồng Tháp là địa phương dẫn đầu vùng ĐBSCL về diện tích, sản lượng xoài; mang lại cho địa phương này trên 5.000 tỉ đồng/năm. Tuy nhiên, mặt hàng “ngàn tỉ” này đang đứng trước nguy cơ mắc bệnh tệ hại hơn cả cây lúa. Trong lúc diện tích hàng năm tăng trên 3,5%, thì sản lượng, năng suất và giá bán lại... phát triển theo chiều hướng ngược lại. Theo PGS Lộc, hiện sản lượng và năng suất xoài đang phát triển âm gần 30% so với 5 năm trước. Nguyên nhân chủ yếu do tác động của biến đổi khí hậu toàn cầu, nhiều loại sâu bệnh mới tấn công... Trớ trêu hơn, giá xoài cũng liên tục sụt giảm (đầu mùa trên 20.000đ/kg, đến nay chỉ còn trên 5.000đ/kg). Với giá này, nhà vườn cầm chắc thua lỗ.
Đáng lo hơn khi nhiều nhà khoa học cảnh báo: Nếu không có giải pháp kiểm soát, khả năng xoài sẽ trượt sâu hơn vết xe đổ đã từng vây hãm hạt lúa, bởi xoài còn lệ thuộc và bị “quấy nhiễu” từ thương lái Trung Quốc (có đến 34% sản lượng xoài tiêu thụ qua ngõ xuất tiểu ngạch, mà việc tham gia thu mua này còn “làm rối” thị trường). Ông Phan Quốc Nam - Giám đốc Cty TNHH MTV Long Uyên (Tiền Giang) - cho biết: Mỗi khi thương lái Trung Quốc xuất hiện là doanh nghiệp (DN) chế biến xoài trong nước lên cơn... lo. Họ không chỉ đẩy giá thu mua tăng không lành mạnh khiến nhà vườn sẵn sàng xé “hợp đồng”..., mà còn “xúi” nông dân “thu hoạch sớm” (trái chưa già) khiến DN gặp khó trong việc cân đối nguyên liệu, nhà vườn thiệt thòi về sản lượng.
Đáng lo hơn khi những yếu tố “kháng thể” bên trong lại rất yếu. Các DN trong nước chế biến - kinh doanh mặt hàng này rất đơn điệu (chủ yếu làm theo đơn đặt hàng của nhà nhập khẩu nước ngoài, nhưng số đơn vị này lại thưa thớt như “sao buổi sớm”). Còn lợi nhuận của nhà nông ngày càng teo tóp, không đủ sức để tự “vượt lên chính mình”. PGS Lộc chứng minh: Tuy chiếm đến 57% lợi nhuận so với chủ vựa chỉ hơn 19%, nhưng do số lượng nhiều nên thu nhập bình quân của nhà vườn chỉ đạt 2,7%, trong khi đó con số này của chủ vựa là 85,4%. Vì vậy để đưa xoài ra khỏi “căn bệnh lúa”, điều tiên quyết là phải thiết kế lại hệ thống liên kết ngang và liên kết dọc trên tinh thần tin tưởng và chia sẻ trách nhiệm - quyền lợi hài hoà để hướng tới mục tiêu: Nhà vườn tin tưởng, gắn bó DN để sản xuất sản phẩm chất lượng cao, ổn định; DN có được vùng nguyên liệu để tự tin đầu tư hệ thống sản xuất hiện đại đủ sức cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Lục Tùng/ Báo Lao Động
Không có nhận xét nào: