Xuất khẩu gạo bị nhiều áp lực, nông dân khốn đốn

Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) cho biết xuất khẩu gạo của Việt Nam đang chịu nhiều áp lực, cạnh tranh quyết liệt từ Thái Lan và các nước xuất khẩu lớn khác trong bối cảnh nguồn cung trong nước dồi dào và nhu cầu từ thị trường nhập khẩu không cao.

Giá lúa, gạo vụ đông xuân 2013-2014 ở ĐBSCL liên tục giảm trong thời gian qua. Ảnh: Trung Chánh

Một đại diện của VFA cho biết, vào trung tuần tháng 2-2014, Thái Lan đã bán ra lượng gạo tồn kho 600.000 tấn và thông báo bán tiếp 800.000 tấn vào tháng 3-2014. Chính phủ Thái Lan có kế hoạch bán ra khoảng một triệu tấn gạo/tháng.

Chương trình trợ giá lúa gạo của quốc gia này đã ngưng vào tháng 2 vừa qua, cho nên ngoài lượng gạo tồn kho nói trên, dự kiến sẽ có thêm 5 triệu tấn gạo được nông dân Thái bán ra thị trường ở vụ 2, thu hoạch từ tháng 3-2014.

“Vì vậy, giá gạo của Thái Lan được dự báo sẽ còn giảm tiếp, ảnh hưởng đến tình hình xuất khẩu gạo của nhiều nước, trong đó có Việt Nam”, vị đại diện của VFA nói.

Ở phía nhu cầu thị trường, giới kinh doanh nông sản cho biết hiện nhu cầu của nhà nhập khẩu gạo trên thế giới không cao vì họ chờ giá xuống và diễn biến mới có lợi cho bên mua. Điều này thể hiện qua thương mại gạo của 5 quốc gia xuất khẩu gạo lớn: Thái Lan, Ấn Độ, Việt Nam, Pakistan và Mỹ từ đầu năm đến nay chỉ đạt khoảng 4,1 triệu tấn, giảm khoảng 7,2% so với cùng kỳ năm ngoái.

Theo Cục trồng trọt (Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn), dựa trên tinh hình sản xuất lúa vụ đông xuân ở một số địa phương ĐBSCL, dự báo sản lượng lúa, gạo tăng thêm trong năm 2014 sẽ lớn, tạo thêm áp lực tìm đầu ra cho ngành xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Ông Lâm Anh Tuấn, Giám đốc Công ty TNHH Thịnh Phát tại tỉnh Bến Tre, nhận định tình hình xuất khẩu gạo trong giai đoạn hiện nay là khó khăn. Ông cho rằng xuất khẩu gạo sẽ phụ thuộc lớn vào nhu cầu từ Trung Quốc - thị trường đã nhập khoảng ba triệu tấn gạo, gồm cả chính ngạch lẫn tiểu ngạch năm 2013.

Chia sẻ nhận định này, ông Nguyễn Thanh Phong, Giám đốc doanh nghiệp Vạn Lợi 2, huyện Cai Lậy, tỉnh Tiền Giang, cho biết các doanh nghiệp xuất khẩu gạo trong nước đang chịu rất nhiều áp lực và còn quá sớm để đưa ra nhận định về khối lượng gạo Việt Nam sẽ được xuất khẩu trong năm nay.

Khó chồng khó cho nông dân

Cạnh tranh xuất khẩu và nguồn cung trong nước dồi dào đã liên tục kéo giá lúa, gạo tại thị trường nội địa xuống trong thời gian qua, khiến không ít hộ nông dân rơi vào cảnh khốn đốn.

Sau khi giảm xuống mức 6.800 đồng/kg, mức thấp nhất kể từ đầu năm 2014, giá gạo tại thị trường trong nước hôm 8-3 tiếp tục mất thêm 200-300 đồng/kg. So với ngày 6-3, giá lúa nội địa ngày 8-3 cũng giảm thêm 200 đồng/kg, dao động khoảng 4.000-4.100 đồng/kg đối với lúa IR 50404 tươi.

Thông tin từ một số thương nhân kinh doanh lúa gạo tại ĐBSCL cho biết, hiện giá gạo nguyên liệu của giống IR 50404 được một số doanh nghiệp mua vào xoay quanh 6.500-6.600 đồng/kg, bằng giá ngày 8-3. Trong khi đó, giá lúa IR 50404 (tươi) tính đến hôm qua (10-3) được giao dịch quanh mức giá 4.100-4.200 đồng/kg.

Trao đổi với Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online, ông Nguyễn Văn Vạn, xã Tân Hòa, huyện Tân Thạnh, tỉnh Long An kể hôm 25-2 vừa qua, một thương nhân đến đặt tiền cọc mua một héc ta lúa (giống IR 50404) của ông với giá 94.000 đồng/giạ (lúa tươi, giạ 20 kg) nhưng đến ngày 2-3, tức cách thời điểm thu hoạch còn ba hôm, thương nhân này nói với ông rằng nếu chấp nhận giảm 4.000 đồng/giạ thì hợp đồng sẽ vẫn được thực hiện, ngược lại thương nhân này sẽ bỏ số tiền đã đặt cọc và hủy hợp đồng.

Sau khi hủy hợp đồng mua bán với thương nhân trên, ông Vạn cho biết, đến nay, diện tích lúa của ông vẫn chưa được thu hoạch vì không có người mua, dù lúa đã chín vàng hết.

Trường hợp của ông Phạm Văn Đầy, ngụ xã Tân Hòa, huyện Tân Thạnh, Long An còn bi đát hơn vì khoảng 700 giạ lúa của ông đã thu hoạch xong nhưng người mua không đến lấy dù ông đã phải ứng trước tiền thuê mướn nhân công gặt lúa, thuê ghe chuyển chở lúa về nhà phơi khô.

“Gia đình tôi không bán được lúa mới mang về nhà phơi. Tôi đâu muốn bị rơi vào tinh cảnh này vì còn phải trả tiền phân, thuốc cho đại lý vật tư nông nghiệp”, ông nói.

Theo ghi nhận của Thời báo Kinh tế Sài Gòn Online, tại nhiều địa phương ở ĐBSCL, hiện có nhiều khu vực lúa đã chín vàng đồng nhưng chưa thể thu hoạch. Khi được hỏi về nguyên nhân, người trồng lúa cho biết một phần vì thương nhân bỏ hợp đồng, bỏ tiền cọc và một phần vì không tìm được người mua.

Theo trang thông tin chuyên phân tích thị trườn lúa gạo thế giới (oryza.com), giá chào xuất khẩu gạo của Việt Nam ngày 9-3 không thay đổi so với 3 ngày trước đây. Cụ thể, gạo 5% tấm được các doanh nghiệp chào bán với giá chỉ còn 385-395 đô la Mỹ/tấn, giảm khoảng 10-15 đô la Mỹ/tấn so với mức giá hồi đầu tháng 3-2014. Gạo 25% tấm và gạo thơm Jasmines hiện cũng chỉ còn lần lượt là 355-365 và 495-505 đô la Mỹ/tấn.

Theo VFA, tổng lượng xuất khẩu gạo của doanh nghiệp hội viên đến cuối tháng 2-2014 là 638.000 tấn, đạt giá trị FOB khoảng 275 triệu đô la Mỹ, giảm hơn 13,5% về số lượng và trên 16% về giá trị so với cùng kỳ năm 2013.

Trung Chánh/ TBKTSG