Những “cánh đồng vàng” làm đổi đời nông dân

VINAGRI News - Giáp tết, tới đâu, tôi cũng nghe nông dân nói về mô hình cánh đồng mẫu lớn (CĐML) với năng suất đạt từ 6,5 - 7 tấn/ha. Những phương thức sản xuất tiên tiến áp dụng ở CĐML không chỉ góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị nông sản, mà còn hướng đến mục tiêu lớn hơn, đó là sản xuất lúa đạt tiêu chuẩn VietGAP.

Đua nhau đăng ký vào CĐML

Mô hình CĐML ở Bạc Liêu được xây dựng vào năm 2009 tại huyện Hồng Dân. Đó cũng là lần đầu tiên nông dân Bạc Liêu biết đến mô hình sản xuất mới, nhiều khác biệt so với thói quen làm ruộng của nhà nông. Mô hình mới nên cán bộ nông nghiệp rất khó khăn trong việc vận động nông dân tham gia. Nhớ lại thời điểm ấy, chỉ có 30 nông dân tham gia sản xuất thí điểm mô hình với 30ha. Thế rồi kết thúc vụ mùa, hiệu quả đạt được khá cao, mô hình được ngành Nông nghiệp tỉnh khuyến khích nhân rộng sản xuất. Từ đó, mô hình CĐML được tỉnh và các huyện đồng loạt hỗ trợ đầu tư áp dụng và nhân rộng trong những năm tiếp theo.

Nông dân tham quan cánh đồng mẫu lớn xã Phong Thạnh Đông A. - Ảnh: M.Đ

Sau hơn 4 năm triển khai CĐML, ngày càng có nhiều nông dân tự nguyện làm đơn xin đăng ký tham gia. Vụ lúa thu đông năm 2013, ngành Nông nghiệp tỉnh chọn xã Vĩnh Hưng (huyện Vĩnh Lợi) và xã Phong Thạnh Đông A (huyện Giá Rai) đầu tư xây dựng mô hình CĐML trình diễn. Ông Lưu Ngọc Thanh, Trưởng trạm Bảo vệ thực vật huyện Vĩnh Lợi, cho biết: “Vụ lúa thu đông năm 2013, toàn huyện có hơn 20 hộ nông dân ấp Nam Hưng, Nam Thạnh (xã Vĩnh Hưng) làm đơn xin tham gia mô hình CĐML”.

Điều đáng nói là khi đăng ký tham gia thực hiện mô hình CĐML, những người nông dân không quan tâm chuyện được Nhà nước hỗ trợ bao nhiêu kinh phí, mà quan trọng là được ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật sản xuất trên thửa ruộng của mình. Ông Lê Quang Sang (ấp Nam Thạnh, xã Vĩnh Hưng) chia sẻ: “Trước đây, tôi có tham gia mô hình CĐML và thấy hiệu quả kinh tế rất cao. Đó là giảm chi phí đầu tư và tăng lợi nhuận. Khi tham gia mô hình, tất cả các hộ dân phải tuân thủ các biện pháp sử dụng cùng 1 giống, cấp xác nhận, xuống giống tập trung né rầy. Đồng thời, chúng tôi được các kỹ sư hướng dẫn áp dụng thống nhất quy trình “1 phải - 5 giảm”; bón phân cân đối theo “4 đúng”; quản lý dịch hại theo IPM và công nghệ sinh học; thu hoạch lúa bằng máy gặt đập liên hợp; liên kết các hộ nông dân giúp đỡ nhau trong sản xuất. Vì thế, khi biết tỉnh chọn xã Vĩnh Hưng làm điểm xây dựng mô hình CĐML, tôi xin đăng ký tham gia ngay”.

Từng bước thay đổi phương thức canh tác

Mục đích lớn nhất mà mô hình CĐML hướng tới là rút ngắn khoảng cách chênh lệch về năng suất giữa các nông hộ, các ruộng lúa, các vùng sản xuất, nâng cao sản lượng bình quân trong toàn vùng. Song song đó, tạo ra lượng hàng hóa có số lượng lớn, nâng cao chất lượng lúa gạo, an toàn, đồng nhất, nâng cao hiệu quả kinh tế, làm cơ sở để hoàn thiện vùng nguyên liệu lúa xuất khẩu.

Tham gia mô hình CĐML, nông dân sẽ được hỗ trợ lúa giống, phân bón, vật tư nông nghiệp, hỗ trợ đầu tư cơ giới hóa máy móc, thiết bị phục vụ sản xuất, sau thu hoạch… Nhà nước cũng sẽ đầu tư từng bước hoàn thiện hệ thống ô đê bao khép kín, các trạm bơm nước phục vụ sản xuất… Và quan trọng hơn hết là nông dân được chuyển giao các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, quy trình sản xuất mới, cách ghi chép sổ tay. Với nông dân, khi tham gia mô hình bắt buộc phải áp dụng đúng quy trình sản xuất như xuống giống né rầy, sạ hàng, sạ thưa, áp dụng quy trình “1 phải - 5 giảm”, phòng trừ sâu bệnh bằng thuốc vi sinh... cho đến cơ giới hóa khâu sau thu hoạch. Qua đó, từng bước giúp nông dân sản xuất theo phương thức tiên tiến. Đây là những lợi ích trước mắt và lâu dài khi nông dân trong vùng cùng tham gia xây dựng mô hình CĐML.

Ông Lộ Hồng Ân (ấp 13, xã Phong Thạnh Đông A, huyện Giá Rai) có 3ha sản xuất theo mô hình CĐML hai năm liền, cho biết: “Trước đây, tôi sản xuất lúa theo kinh nghiệm. Nhưng từ khi tham gia mô hình CĐML, áp dụng quy trình kỹ thuật theo hướng dẫn của các kỹ sư, năng suất và chất lượng lúa tăng cao. Chúng tôi gọi mô hình CĐML là “cánh đồng vàng” vì nó làm đổi đời nhà nông chúng tôi”.

Hướng đến cánh đồng VietGAP

Theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của ngành chức năng, trong 5 năm (2009 - 2013) toàn tỉnh đã xây dựng gần 100 mô hình CĐML (cấp tỉnh và cấp huyện). Hầu hết, các CĐML đều mang lại hiệu quả rất cao. Vì vậy, năm 2013, tỉnh đã quyết định thành lập tổ chỉ đạo xây dựng mô hình CĐML. Đồng thời, lần đầu tiên tỉnh có chủ trương hỗ trợ, đầu tư liên tiếp 3 vụ cho các điểm trình diễn mô hình CĐML. Hai xã Vĩnh Hưng (huyện Vĩnh Lợi) và Phong Thạnh Đông A (huyện Giá Rai) được chọn làm điểm xây dựng hai mô hình CĐML và hướng dẫn ghi chép sổ tay sản xuất lúa theo hướng VietGAP (trình diễn từ vụ thu đông năm 2013 đến vụ hè thu năm 2014). Đây cũng là con đường để tái cơ cấu sản xuất, xây dựng nền nông nghiệp hiện đại thông qua liên kết với doanh nghiệp cung ứng vật tư và tiêu thụ sản phẩm cho nông dân.

PGS-TS Phạm Văn Dư, Phó Cục trưởng Cục Trồng trọt, Bộ NN&PTNT, khẳng định: “Xây dựng CĐML đang ngày càng trở nên bức thiết ở các tỉnh ĐBSCL. Mục tiêu của việc xây dựng mô hình CĐML kết hợp với ghi chép sổ tay sản xuất lúa theo hướng VietGAP là tiến tới xây dựng vùng nguyên liệu lúa chất lượng cao; sản xuất, xuất khẩu hiệu quả”.

Mô hình CĐML còn chú trọng đến việc tập huấn năng lực quản lý cho nông dân. Do vậy, việc áp dụng tiêu chuẩn VietGAP trên nền mô hình CĐML là phương pháp tối ưu. Sản xuất theo quy trình VietGAP không chỉ nâng cao chất lượng đầu ra mà còn bảo đảm an toàn sức khỏe cho người sản xuất, người tiêu dùng, bảo vệ môi trường và truy nguyên nguồn gốc sản phẩm. Đây sẽ là tiền đề để hạt gạo Bạc Liêu vươn đến những thị trường rộng lớn trên thế giới.

Minh Đạt/ Báo Bạc Liêu