“Bài thuốc” bền vững cho nông sản

VINAGRI News - Mới đây, Hiệp hội Chế biến Xuất khẩu Thủy sản Việt Nam (VASEP) đã kiến nghị với chính phủ về việc cấp hạn ngạch xuất khẩu (quota) cho cá tra.

Giải pháp nhằm hạn chế hiện tượng thừa, thiếu sản lượng cá tra do thiếu cơ chế liên hệ giữa khâu sản xuất nguyên liệu với khâu chế biến, xuất khẩu và tiêu thụ.

“Nói thì dễ nhưng làm mới khó”, nhiều ý kiến chuyên gia trong lĩnh vực nông nghiệp cho rằng cấp quota xuất khẩu là cách làm hay nhưng chỉ trong trường hợp chúng ta quản lý được chuỗi sản xuất cung ứng đồng bộ. Việt Nam khó làm được bởi không thể cấp quota xuất khẩu cho DN mà cứ để nông dân sản xuất manh mún, tự phát. Chuỗi sản xuất cá tra đã được đề cập từ lâu nhưng thử hỏi có bao nhiêu DN làm được và chịu làm. Các chuỗi sản xuất hiện nay đều theo dạng DN tự làm từ A đến Z, không hề liên kết với nông dân nuôi cá tra. Ngành gạo cũng rơi vào tình cảnh tương tự, lý do DN đưa ra là không đủ năng lực cần sự liên kết nhiều thành phần DN khác như vật tư, thức ăn chăn nuôi, thương mại… Nên đến giờ vẫn chỉ là mô hình.

Mặt khác, cấp quota xuất khẩu rất dễ dẫn đến tiêu cực, chắc chắn sẽ có trường hợp DN mua rồi bán lại quota. Chuyện cơ chế “xin - cho” cũng không phải dễ dàng vừa lòng đông đảo DN. Đặc biệt, mức quota bao nhiêu là phù hợp, cũng rất khó định lượng vì hiện nay khâu dự báo của nước ta ở các ngành hàng vốn không chính xác. Thông tin thị trường trong nước, thị trường xuất khẩu phải được cập nhật tốt, chính xác mới có thể được ra mức quota sản xuất tương thích. Chứ con số thống kê của Tổng cục Thống kê một đằng, hiệp hội một nẻo rồi Bộ Công Thương một hướng khác thì thông tin có đủ tin cậy.

Ở Mỹ có một cơ quan chuyên trách về dự báo thị trường, tổng hợp thông tin từ tùy viên các ngành hàng xuất khẩu khắp thế giới. Từ đó, họ đưa ra dự báo chi tiết về nhu cầu thị trường từng ngành xuất khẩu. Còn cách cấp quota thì các nước liên châu Âu làm được nhờ cân đối được cung cầu, sản xuất thừa thì bị phạt.

Giải pháp quota cho xuất khẩu cũng đã từng được một số ngành hàng xuất khẩu đề xuất từ lâu. Tuy nhiên để “toa thuốc” hiệu nghiệm cần sự chung sức của DN, hiệp hội và cơ quan Nhà nước để làm tốt những điều kiện chuỗi sản xuất, thông tin dự báo thị trường.

Quang Huy/ Báo Pháp luật TPHCM