VINAGRI News - Nguyên nhân chính vẫn là do động cơ hám lợi của các thương lái, DN và cả của nông dân Việt Nam. Bởi mỗi khi thương lái Trung Quốc đặt hàng số lượng lớn đối với một loại nông sản nào đó thì lập tức có một đội ngũ “cò mồi” lợi dụng đầu cơ thu gom hàng hoá từ người dân để bán cho Trung Quốc...
Cách đây không lâu, dư luận ồn ào về việc thương lái Trung Quốc “xúi” DN và hàng xáo Việt Nam trộn gạo thường với gạo thơm trước khi xuất khẩu (XK) làm giá các loại gạo đặc sản của Việt Nam giảm mạnh trên thị trường thế giới.
Tiếp đó lại đến vụ tiêu trộn bột đất, sắn lát trộn cát khiến nông dân Việt Nam thiệt hại tiền tỷ. Thông tin mới nhất, một số chủ DN ngành nuôi và khai thác yến tại TP. Hồ Chí Minh phản ánh, họ đang được các DN Trung Quốc đề nghị trộn lẫn sản phẩm yến Việt với sản phẩm yến của các nước khác trong khu vực để kiếm lợi…
Sản phẩm sắn lát bán cho DN Trung Quốc
Có thể thấy, việc một số thương lái Trung Quốc thời gian vừa qua tăng cường thu mua các loại nông sản ở Việt Nam đã khiến thị trường nông sản XK của nước ta nhiều phen chao đảo. Ghi nhận từ thực tế vài năm trở lại đây, nhiều loại nông sản được các thương nhân Trung Quốc đặt hàng số lượng lớn đều rơi vào chung một kịch bản “lợi bất cập hại”.
Có thể lấy ví dụ từ trường hợp của gạo thơm. Thời điểm đầu năm 2012, trong khi các loại gạo phẩm cấp thấp giá sụt giảm thì giá XK các loại gạo thơm của Việt Nam luôn xoay quanh mức 600 USD/tấn và được tiêu thụ khá dễ dàng trên thị trường thế giới. Tuy nhiên đến giữa năm 2012 giá các loại gạo này của Việt Nam đã chỉ còn 500USD/tấn và có đến 48.000 tấn gạo thơm bị hủy hợp đồng hoặc bị đối tác ép giá xuống do lẫn quá nhiều gạo khác.
Thời điểm này lãnh đạo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) đã cảnh báo có hiện tượng thương nhân Trung Quốc xúi giục các DN trộn lẫn gạo thường với gạo thơm. Việc làm này, theo VFA, các DN Việt Nam có thể lời hơn 30%, nhưng đó chỉ là cái lợi trước mắt, về lâu dài, điều này rất nguy hiểm. Một khi người tiêu dùng nước nhập khẩu mất lòng tin vào hạt gạo thơm Việt Nam, sẽ không mua nữa thì bao công lao nghiên cứu, xâm nhập vào 2 thị trường Hồng Kông và Đài Loan trở thành công cốc.
Câu chuyện diễn ra tương tự ở ngành hàng hồ tiêu. Thống kê của Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam (VPA) cho thấy, so sánh với giá tiêu trung bình trên thế giới thì giá XK của các DN hồ tiêu Việt Nam đang ngày càng thấp hơn. Năm 2012 giá tiêu đen Việt Nam chỉ thua giá tiêu thế giới khoảng 295 USD/tấn thì trong 3 tháng đầu năm 2013 khoảng cách này đã là 389 USD/tấn.
Còn tiêu trắng Việt Nam năm 2012 bán trung bình ở mức 9.299 USD/tấn, chỉ thấp hơn giá thế giới 89 USD/tấn thì trong thời gian qua chỉ bán được với giá 8.742-8.874 USD/tấn, thấp hơn từ 450-500 USD/tấn. Nguyên nhân giá tiêu XK sụt giảm được VPA nhận định rằng cơ bản do chất lượng tiêu của các DN ngày càng bị đối tác NK phàn nàn về độ ẩm và tạp chất.
Nhìn lại các mặt hàng khác từng được khách hàng Trung Quốc đặt mua số lượng lớn như khoai lang tím, sắn lát (khoai mì), dứa (khóm), thạch dừa… có thể nhận thấy kịch bản “mua ồ ạt – thao túng – ngừng mua – mua lại và ép giá” được lặp đi lặp lại.
Ban đầu các thương nhân Trung Quốc đặt trạm ở các địa phương để gom hàng với giá cao khiến nhu cầu tăng đột biến. Các DN trong nước lúc này do không cạnh tranh được nên đành chịu thiếu nguyên liệu sản xuất. Khi đã thao túng được thị trường và nhận một phần sản phẩm, DN Trung Quốc bắt đầu hạn chế và dừng mua đột ngột khiến giá giảm nhanh chóng. Đến khi giá giảm rất thấp thì họ bắt đầu quay trở lại ép giá thấp hơn nữa và bắt đầu thu mua.
Đến đây có thể đặt ra câu hỏi là tại sao nhiều năm liền các thương lái Trung Quốc sử dụng chiêu này mà DN và người dân Việt Nam vẫn “dính đòn”, phải trả giá đắt cho điệp khúc trồng-chặt? Câu trả lời khách quan nằm ở sự gần gũi về địa lý và truyền thống buôn bán tiểu ngạch lâu đời. Có thể nói, hình thức buôn bán tiểu ngạch giữa Việt Nam và Trung Quốc nhiều năm nay đã khó quản lý, thống kê và kiểm soát. Điều này tạo cơ hội cho một số DN thao túng và ép giá thị trường nông sản của Việt Nam.
Tuy nhiên, nguyên nhân chính vẫn là do động cơ hám lợi của các thương lái, DN và cả của nông dân Việt Nam. Bởi mỗi khi thương lái Trung Quốc đặt hàng số lượng lớn đối với một loại nông sản nào đó thì lập tức có một đội ngũ “cò mồi” lợi dụng đầu cơ thu gom hàng hoá từ người dân để bán cho Trung Quốc. Trong khi đó về phía nông dân, do quy mô sản xuất nhỏ lẻ, manh mún thường không đủ vốn để tái sản xuất nên dù bị ép giá vẫn muốn bán sớm, bán gấp để thu hồi vốn trả nợ cho ngân hàng.
Thiết nghĩ, chỉ với một chiêu thức kinh doanh không sòng phẳng mà nhiều năm nay, các sản phẩm nông sản của Việt Nam từ lúa gạo, thuỷ sản đến khoai, sắn, hồ tiêu… đều bị thao túng, chèn ép bởi các thương nhân nước ngoài. Trong bối cảnh an ninh lương thực đang bất ổn do mất mùa và giảm sút các nguồn dự trữ toàn cầu khiến giá lương thực có thể tăng từ 10% - 20% thì việc nông dân Việt Nam phải chịu lỗ nặng, khi buôn bán nông sản và lương thực với Trung Quốc là hoàn toàn vô lý.
Chính vì vậy hơn lúc nào hết, thời điểm này, nếu chúng ta không có sự thay đổi trong tư duy kinh doanh, không tạo được sự bền vững trong liên kết 4 nhà, thì ngành sản xuất, XK nông sản của nước nhà sẽ còn tiếp tục gánh chịu những “quả đắng” đến từ những bất ổn vừa thiếu vừa thừa nguyên liệu do các thương nhân nước ngoài gây ra.
Thạch Bình/ Thời báo ngân hàng
Không có nhận xét nào: