Nguy cơ "vỡ trận" của ngành cá tra, nuôi trồng thủy sản không phải là lần đầu tiên được nhắc đến khi đã có nhiều cảnh báo được đưa ra suốt cuối năm 2012. Tuy nhiên, đến thời điểm này, dù những gói hỗ trợ của Chính phủ đã được triển khai, cùng hàng loạt chính sách quyết liệt nhằm tháo gỡ khó khăn cho con cá tra, nhưng xem ra mọi nỗ lực vẫn chưa mang lại hiệu quả tích cực.
Khó thoát vòng luẩn quẩn
Thực tế là dù đã bước sang giữa quý II, nhưng nỗi lo - mà thực chất là nỗi ám ảnh về sự đổ vỡ của một ngành xuất khẩu (XK) thủy sản có giá trị lớn này vẫn đang đè nặng lên không ít nhà quản lý, chuyên gia và DN.
Bởi theo chia sẻ của nhiều DN XK cá tra tại Cần Thơ, chưa bao giờ thị trường XK lại có nhiều bất ổn như hiện nay.
Trong khi nhu cầu nhập khẩu của hầu hết thị trường ở châu Mỹ, châu Âu... đều ở mức thấp, thì việc Mỹ áp thuế chống bán phá giá càng làm cho số phận của con cá tra trở nên long đong hơn. Cả DN lẫn người nuôi đều gặp khó về thị trường tiêu thụ, tìm lối thoát về đầu ra, trong khi chi phí sản xuất, đầu tư ngày càng gia tăng.
Bởi vậy mà có tình trạng hàng loạt hộ nông dân tại Đồng bằng sông Cửu Long "treo" ao hoặc thu hẹp diện tích nuôi trồng thủy sản. Một khảo sát sơ bộ của ngành nông nghiệp cho thấy tỉnh Đồng Tháp có hơn 1.600 ao nuôi thì có khoảng 30 - 40% diện tích được chuyển sang nuôi trồng các loại thủy sản khác, hoặc bị bỏ trống. Tương tự tại An Giang, đã có hơn 50% số hộ có ý định bỏ ao hoặc giảm quy mô đầu tư. Thua lỗ kéo dài đã làm cho người nuôi kiệt quệ và không còn đủ sức để mặn mà với nghề.
Ông Nguyễn Minh Toại - Phó Giám đốc Sở Công Thương TP Cần Thơ, cho biết giá cá tra XK thời gian qua luôn ở trong tình trạng "bấp bênh" với xu hướng bất lợi nghiêng về người chăn nuôi. Do phải bán cá dưới giá thành, nên người nuôi luôn chịu mức thua lỗ kéo dài từ 2.500 - 3.000 đồng/kg. Thực tế này dẫn đến gần đây tại Cần Thơ, nhiều bà con đã bỏ ao do không thể tiếp tục tái đầu tư sản xuất. Theo ông Toại, đây là thực trạng đáng lo ngại bởi trong thời gian tới, việc giảm diện tích nuôi trồng có thể dẫn đến nguy cơ thiếu nguồn cung cá tra cho chế biến, xuất khẩu.
Bán dưới giá thành được xem là việc "cực chẳng đã", bởi không có người sản xuất nào lại muốn bán mồ hôi, công sức của mình thấp hơn cả những giá trị đã bỏ ra. Thế nhưng, theo nghiên cứu, khảo sát rất đáng lưu ý được đại diện của Sở Công Thương TP Cần Thơ đưa ra, một trong những nguyên nhân chính khiến người nuôi cá tra phải bán phá giá, chấp nhận thua lỗ kéo dài là do cơ chế chính sách, đặc biệt cơ chế tài chính.
DN thủy sản gặp khó khăn lớn do giá xuất khẩu sụt giảm
Theo đó, trong một thời gian dài, người nuôi trồng thủy sản phải chịu mức lãi suất cao, lại thêm thời hạn cho vay quá ngắn, chỉ trong 3 tháng, khi người sản xuất đang loay hoay tìm đầu ra thì đã phải "chạy đôn chạy đáo" lo đáo hạn ngân hàng. Tức là vốn vay chưa đủ đáp ứng cho một quy trình sản xuất và kinh doanh đã phải thanh toán, nên trước áp lực về vốn, lãi suất, cùng ám ảnh bị liệt vào danh sách "đen" về nợ xấu, đã buộc nhiều hộ nuôi, DN phải bán tống bán tháo bằng mọi giá.
"Bắt" chưa trúng "bệnh"
Nhưng áp lực chưa dừng lại ở đó, với đa phần hộ nuôi, DN chế biến, XK cá tra trong nước đều là DN nhỏ và vừa, với nguồn vốn thấp, nên lợi dụng yếu điểm này, các DN nước ngoài tận dụng lúc DN nội đang trong tình trạng "suy kiệt", "hấp hối", không được chủ động về giá bán thì ép giá, mua vào với giá thấp nhất. Tuy nhiên, điều đáng bàn hơn nữa là trong lúc người nuôi đang khốn đốn vì thiếu vốn, các thương lái mua hàng lại ký nợ đến vài tháng mới thanh toán tiền hàng. Bị đội thêm hai lần lãi suất, người nông dân, sản xuất thêm điêu đứng, kiệt quệ và đứng trước nguy cơ phá sản.
Thực tế này có vẻ "tỷ lệ nghịch" với những nỗ lực giải cứu ngành cá tra của các cấp, các ngành trong thời gian qua. Cũng bởi, mới đây, người đứng đầu của Ngân hàng Nhà nước và Bộ Công Thương đã vào Đồng bằng sông Cửu Long để khảo sát tình hình nhằm tháo gỡ nút thắt về vốn, thị trường cho người nuôi và DN. Tuy nhiên, theo đại diện của một Sở Công Thương, những hoạt động này mới chỉ "đi ở bề nổi", còn thực tế để tìm hiểu sâu sát hơn tình hình, nắm bắt đúng tình trạng "sức khỏe", tâm tư, nguyện vọng của DN và người nuôi thì vẫn còn là khoảng cách xa vời.
Chưa kể, mặc dù đang đứng trước nguy cơ phá sản nhưng cả người nuôi lẫn DN đều "cắn răng" giấu "bệnh", không dám nói thẳng, nói thật để mong được ngân hàng đánh giá tốt và tiếp tục cho duy trì các khoản nợ. Điều này dẫn đến các chính sách về tháo gỡ khó khăn được đưa ra cũng không bám sát thực tế và bắt "trúng" nhu cầu thực sự của DN. Tuy nhiên, điều đáng lo ngại hơn, theo ông Toại, là nếu tình trạng này kéo dài, đến thời điểm khi "sức khỏe" của DN không còn chịu được nữa thì nguy cơ về "một sự đổ vỡ" lớn trong các DN thủy sản là hoàn toàn có thể xảy ra.
Linh Nga/ Thời báo kinh doanh
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét