Nông nghiệp Việt Nam, phổ biến canh tác trên diện tích nhỏ, và nông dân gần như không thể làm giàu. Dù thực tế đã có những người làm giàu được nhờ lách luật để tích tụ ruộng đất, nhưng chính sách hạn điền đã và đang cản trở rất nhiều quá trình làm giàu của người nông dân, hay nói cách khác là cản trở một nền nông nghiệp sản xuất lớn.
Việc cơ giới hoá chỉ thực hiện hiệu quả trên những cánh đồng lớn. Trong ảnh: thu hoạch lúa bằng máy gặt đập liên hợp. Ảnh: Ngọc Tùng
Theo điều tra mới đây của bộ Nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT), cả nước có 60% thửa ruộng có quy mô từ 0,1 – 0,5ha. Riêng vùng đồng bằng sông Cửu Long, diện tích đất canh tác bình quân trên nông hộ có lớn hơn so với cả nước, khoảng 0,2 – 0,5ha, nhưng theo các chuyên gia nông nghiệp, quy mô trên cũng không đủ để áp dụng cơ giới, giống, quy trình kỹ thuật vào đồng ruộng. Điều đó đồng nghĩa không thể nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm. Hệ quả là nông dân không thể làm giàu dù họ đang sinh sống ở vùng đất trù phú nhất Việt Nam.
Tại khu vực Tây Nguyên, diện tích đất bình quân của những hộ nông dân mà chúng tôi có dịp tiếp xúc, xấp xỉ 1ha. Ông Nguyễn Văn Sinh, phó giám đốc sở NN&PTNT Dăk Lăk cho biết, 160.000ha càphê của tỉnh này là tài sản của gần 200.000 hộ. “Bình quân, mỗi hộ sản xuất càphê của tỉnh này chỉ có 0,8ha. Với năng suất khoảng 5 tấn/ha, giá 40.000 đồng/kg, mỗi năm họ chỉ thu được 160 triệu đồng. Sau khi trừ chi phí sản xuất, họ vừa đạt tiêu chuẩn... thoát nghèo”, ông Sinh phân tích.
Khi có nhiều đất
Ông Sáu Đức (Nguyễn Lợi Đức) ở xã Lương An Trà, (Tri Tôn) đang canh tác 70ha đất từ nguồn mua và thuê. Vụ mùa tiêu năm 2012, ông Nguyễn Văn Luyến (thôn 4, xã Ia Blang, Chư Sê, Gia Lai) thu được 28 tấn tiêu khô từ 5ha. Vừa rồi, ông phải qua xã Ia H’Lốp và Ia Ko cách nhà gần 20km để mua đất với mục đích mở rộng diện tích tiêu. Ông cười: “Muốn làm giàu từ nghề nông phải có nhiều đất. Có đất trong tay mình mới tính toán để sản xuất. Còn chỉ có vài ba sào may ra chỉ đủ sống qua ngày”.
Ông Huỳnh Thế Năng, phó chủ tịch tỉnh An Giang cho biết, ở An Giang và nhiều địa phương ở đồng bằng sông Cửu Long, nhu cầu thị trường tạo ra hiện tượng tích tụ ruộng đất rất tự nhiên. Một nông dân làm giỏi có thể thuê 10ha, 20ha. Tiền thuê tối đa 2 – 4 triệu đồng/công đất làm lúa, còn muốn đào ao nuôi tôm, cá tra giá thuê là 12 triệu đồng/công. Không ít hộ nông dân đã là tỉ phú nhờ sử dụng diện tích đất khá lớn, từ 5ha trở lên, ngoài những yếu tố như được mùa, được giá...
Ông Mai Xuân Nhương, năm nay mới ngoài 30 tuổi, nhưng làm chủ trại nuôi cá tra giống rộng hàng chục hecta, có thể xem là người giàu. Ông Nhương không có số đất quá lớn như vậy, nhưng ở xã Vĩnh Thành Trung (Châu Phú, An Giang) ông dễ dàng thuê đất, vay thêm ngân hàng, gọi bạn bè hùn vốn làm ăn.
Theo luật Đất đai 2003, hạn điền của một hộ nông dân với đất trồng cây hàng năm, nuôi trồng thủy sản, làm muối thuộc khu vực ĐBSCL và Đông Nam bộ không quá 3ha, các khu vực còn lại là 2ha. Theo nghị quyết 1126/2007 của Uỷ ban thường vụ Quốc hội, đối với đất trồng cây hàng năm, mỗi hộ gia đình thuộc khu vực Đông Nam bộ và đồng bằng sông Cửu Long được mua thêm không quá 6ha, các tỉnh thành còn lại không quá 4ha.
Không chỉ thuê đất nuôi cá, khu vực Châu Phú, Thoại Sơn và Tri Tôn (An Giang) còn có người thuê, thậm chí là mua hàng chục, hàng trăm hecta đất để trồng lúa. Ở thôn 7 của xã Đức Liễu (Bù Đăng, Bình Phước), trong khi nhiều hộ nông dân lay lắt qua ngày thì những “địa chủ” như ông Nguyễn Xuân Ngọc, bà Út Cải có cuộc sống ổn định vì trong tay họ hiện có trên 10ha trồng cao su, tiêu, càphê…
Xem lại chính sách hạn điền
Vấn đề quan trọng nhất hiện nay trong việc tích tụ ruộng đất là còn vướng chính sách hạn điền. Muốn sở hữu diện tích đất vượt mức hạn điền, người dân phải nhờ người khác hoặc chính người bán đất đứng tên. Có trường hợp như ông Sáu Đức (An Giang) có gần trăm hecta đất phải nhờ người khác đứng tên. Việc người dân lách luật trong việc sử dụng đất vượt hạn điền thoả mãn nhu cầu sản xuất với quy mô lớn, nhưng đã có nhiều trường hợp tranh chấp pháp lý chủ quyền, cũng như những khó khăn trong việc muốn thế chấp đất khi vay vốn đầu tư sản xuất tại các ngân hàng.
Việc bỏ chính sách hạn điền hay duy trì chính sách hạn điền theo luật Đất đai năm 2003 hiện nay vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau. Nhưng qua thực tế, việc tích tụ ruộng đất vẫn đang diễn ra giữa người cần bán và người cần mua. “Đã đến lúc cho phép nông dân tích tụ ruộng đất để tiến tới mô hình sản xuất lớn. Còn sản xuất hiện nay, không thể có một nền nông nghiệp sản xuất hiện đại, nâng cao giá trị nông sản Việt Nam, nâng cao đời sống của nông dân được”, ông Nguyễn Văn Sinh nói.
Nhiều ý kiến cho rằng, việc tích tụ ruộng đất sẽ sinh ra địa chủ mới và tầng lớp nông dân không có đất, điều không thể chấp nhận tại Việt Nam. Nhưng ông Sinh thẳng thắn nói: “Phải có nông dân làm chủ và nông dân làm thuê. Khái niệm “làm thuê, làm ông chủ” còn quá nặng nề trong tư duy quản lý xã hội của nhiều cán bộ lãnh đạo”.
Ông Trần Ngọc Kinh, chi cục trưởng chi cục Bảo vệ thực vật Bình Phước, chia sẻ: “Tôi ủng hộ nông dân làm giàu. Mà muốn làm giàu thì phải có nhiều đất”.
HOÀNG BẢY – MINH PHÚC/ SGTT
Kỳ tới: Những thử nghiệm sản xuất quy mô lớn
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét