VINAGRI News - Phần VI của báo cáo “Tiềm năng thị trường cá tra sản xuất bền vững tại EU” đưa ra những phân tích cụ thể về thị trường Hà Lan, các nhà bán lẻ chính và xu hướng phát triển bền vững trong chính sách thu mua thủy sản của họ.
Báo cáo được chuyên gia tư vấn Carson Roper và WWF Áo hoàn thành vào tháng 9/2013, trong khuôn khổ "Dự án Xây dựng chuỗi cung ứng cá Tra bền vững tại Việt Nam” (SUPA). Dự án kéo dài từ tháng 4/2013 đến tháng 3/2017 nhằm hướng tới mục tiêu đến năm 2020, Việt Nam là nước sản xuất và XK cá tra bền vững, thân thiện với môi trường, mang lại lợi ích kinh tế và xã hội.
Báo cáo khái quát tình hình và đưa ra các khuyến nghị đối với cá tra Việt Nam XK sang EU. Đây hiện là những phân tích mới nhất về sản phẩm cá tra tại thị trường này.
Tiêu thụ thủy sản
Số liệu của FAO năm 2010 cho biết tiêu thụ thủy sản bình quân của Hà Lan đạt 15kg/người. Dự đoán con số này sẽ chỉ tăng thêm 1kg vào năm 2030. Theo FAO, dân số của Hà Lan chỉ tăng từ 16,8 triệu người hiện nay lên 17,47 triệu người vào năm 2030.
Trong thống kê 10 loài thủy sản được tiêu thụ nhiều nhất về khối lượng của Phòng Thủy sản Hà Lan năm 2012, cá cắt thanh đứng thứ nhất, tiếp đến là cá ngừ hộp, cá tra và cá hồi. Năm 2011, Phòng Thủy sản Hà Lan đã khởi động chiến dịch có tên “Men of the Sea” quảng bá cho một loài thủy sản nổi bật của tháng. Cá tra được chọn là thủy sản của tháng vào tháng 4/2013. Tại Hà Lan, cá tra phổ biến nhờ có hương vị thơm, giá hợp lý, dễ chế biến và được bán chủ yếu dưới dạng đông lạnh. Chiến dịch này còn cung cấp các công thức chế biến món ăn, đoạn phim có tên “Câu chuyện về cá tra”, và quảng bá thông qua các mạng xã hội lớn.
Năm 2012, phần lớn cá và thủy sản được tiêu thụ trên thị trường Hà Lan dưới dạng ướp lạnh (45,3%), còn lại là hàng đông lạnh (37,7%) và đồ hộp (16,9%).
Tăng trưởng kinh doanh thủy sản tại Hà Lan gặp trở ngại do dự báo tăng trưởng dân số và mức tiêu thụ bình quân thủy sản thấp vào năm 2030. Tuy nhiên, phi lê cá tra vẫn là sự lựa chọn hấp dẫn đối với người tiêu dùng tại thị trường này nhờ hương vị nhẹ nhàng và dễ chế biến. Năm 2011, các sản phẩm có nhãn bảo vệ sức khỏe động vật đạt tăng trưởng cao nhất trong số những thực phẩm được chứng nhận tại Hà Lan. Các tổ chức Sáng kiến Thương mại Bền vững Hà Lan, WWF Hà Lan và Hiệp hội Bán lẻ Hà Lan đã khiến cá tra đạt ASC được biết đến tại thị trường Hà Lan.
Các nhà bán lẻ như Albet Heijn và Plus đang sử dụng hệ thống dán nhãn màu. Các nhãn bán lẻ như “Tinh khiết và Trung thực” (Pure & Honest) của Albet Heijn và các chương trình cung cấp như “Anova Trace” và “Hành tinh xanh” (Blue Planet) đã xây dựng được sự nhận thức về thương hiệu và sự trung thành của khách hàng dựa trên tính bền vững và các vấn đề trách nhiệm xã hội khác.
Xu hướng về tính bền vững
Theo báo cáo của Bộ Nông nghiệp Mỹ, ngày càng có thêm nhiều thủy sản bền vững trên thị trường Hà Lan. Trong thập kỷ vừa qua, các nhà bán lẻ Hà Lan ngày càng thu mua nhiều thực phẩm được sản xuất bền vững hoặc được khai thác bằng phương pháp bền vững. Theo Báo cáo của Bộ Kinh tế, Nông nghiệp và đổi mới Hà Lan năm 2011, thực phẩm bền vững là một trong những thị trường tăng trưởng quan trọng nhất trong phân khúc bán lẻ và dịch vụ thực phẩm. Năm 2011, doanh thu từ thực phẩm bền vững tăng 30,5% trong khi tổng chi tiêu cho thực phẩm chỉ tăng 3,1%. Thị phần bán lẻ và dịch vụ thực phẩm tăng từ 3,5% năm 2010 lên 4,5% năm 2012.
Tại Hà Lan, thực phẩm bền vững được định nghĩa như một loại thực phẩm có quá trình sản xuất và chế biến khắt khe hơn những gì được yêu cầu về pháp lý, các khía cạnh và tiêu chí về môi trường, xã hội và bảo vệ động vật đều được xem xét. Hai tiêu chí được sử dụng để đánh giá tính bền vững là: 1) những nỗ lực phát triển bền vững phải được thể hiện bằng dán nhãn hoặc có dấu hiệu để người tiêu dùng có thể nhìn thấy; 2) việc kiểm soát nhãn hiệu này phải được tiến hành độc lập. Ngoài ra, cần phải nhấn mạnh vào quá trình hướng tới tính bền vững.
Tại Hà Lan, chi tiêu cho thực phẩm bền vững đạt 1,75 tỷ EUR năm 2011, tăng 410 triệu EUR so với năm 2010. Quỹ Biển Bắc đã hợp tác với WWF tạo ra một loại “thẻ màu” hay “hướng dẫn về thủy sản” để giúp người tiêu dùng có trách nhiệm với những quyết định tiêu thụ thủy sản của mình.
Về nuôi trồng thủy sản, Hiệp hội Bán lẻ Hà Lan (CBL) cho biết các siêu thị tại Hà Lan phấn đấu chỉ bán thủy sản nuôi đạt tiêu chuẩn dành cho nuôi trồng bền vững ASC vào năm 2016.
Các nhà bán lẻ chính
Năm 2012, Phòng Thủy sản Hà Lan ước tính mạng lưới siêu thị chiếm tới 84,9% tổng lượng thủy sản được tiêu thụ. Thị trường bán lẻ tại Hà Lan rất ổn định và chắc chắn. Trong đó, hai hãng bán lẻ chính chiếm thị phần lớn nhất là Alber Heijin (33,6%) và Jumbo (22,5%).
Albert Heijn (AH): Tập trung vào các điểm nóng liên quan tới không chỉ vấn đề môi trường mà cả các vấn đề xã hội và bảo vệ động vật trong dây chuyền cung cấp sản phẩm dán nhãn riêng của tập đoàn. AH phát triển hoạt động phân tích rủi ro toàn cầu để xác định những tác động chính của các sản phẩm của AH đến môi trường, xã hội, sức khỏe động vật trong suốt chuỗi cung cấp nhằm thu mua sản phẩm có trách nhiệm hơn. AH có mặt tại các thị trường Bỉ, Séc, Estonia, Đức, Latvia, Lithuania, Na Uy, Bồ Đào Nha, Slovakia, Thụy Điển và Mỹ. AH cam kết tất cả thủy sản dán nhãn của tập đoàn sẽ được thu mua từ những nguồn được chứng nhận vào năm 2015. Năm 2012, 18% tổng doanh số thủy sản bán tại AH là sản phẩm đạt chứng nhận, thủy sản mang nhãn AH đạt chứng nhận chiếm 14% doanh số.
Albert Heijn phân loại cá và thủy sản thành 5 loại: lựa chọn tốt nhất, lựa chọn tốt; lựa chọn thứ hai, không thích và đang xem xét. Trong đó, cá tra có màu xanh lá cây, tương đương với sự lựa chọn tốt. Trang web của AH quảng bá cho ASC, GlobalG.A.P. và chứng nhận BAP của GAA.
C1000: Ngày 22/2/2012, Jumbo chính thức hoàn tất việc mua lại chuỗi bán lẻ C1000. Hiện C1000 có hơn 300 cửa hàng với thông điệp “Thủy sản bền vững” và sản phẩm “ngon và tốt cho sức khỏe” được tuyên truyền thông qua MSC.
Aldi: Aldi tại Hà Lan là chi nhánh của tập đoàn Aldi Markt tại Đức. Aldi có phương thức tiếp cận “nuôi trồng thủy sản bền vững” dựa trên các tiêu chuẩn cao về an toàn thực phẩm, các tiêu chuẩn môi trường, xã hội và sức khỏe động vật, bao gồm các phương diện sau: xem xét những môi trường sinh thái xung quanh trại nuôi; thú y và sức khỏe động vật; không có thành phần nguyên liệu khai thác IUU trong thức ăn; thu mua thủy sản nuôi từ những nhà sản xuất đạt chứng nhận (GlobalGAP, ASC, sinh thái); kế hoạch quản lý nước thải và rác thải; không sử dụng hóa chất, kháng sinh để phòng ngừa hoặc chỉ được dùng thuốc và hóa chất được cơ quan quản lý cho phép sử dụng theo quy định; duy trì các tiêu chuẩn xã hội trong suốt dây chuyền sản xuất của các nhà cung cấp; các hướng dẫn khắt khe về sinh thái nhằm nâng cao chế biến và truy xuất nguồn gốc trong chuỗi cung cấp.
Plus: Theo báo cáo về tính bền vững của Plus năm 2012, sản phẩm thủy sản đạt chứng nhận chiếm 45% tổng doanh số bán thủy sản của Plus. Dựa trên mô hình của MSC và Quỹ Biển Bắc, Plus xây dựng hệ thống dán nhãn tín hiệu cho thủy sản với màu xanh tương ứng với sự lựa chọn tốt, vàng thể hiện thủy sản gặp một số vấn đề nhỏ, màu đỏ thể hiện thủy sản gặp vấn đề nghiêm trọng. Trang web về thủy sản bền vững của Plus cho biết 100% cá của công ty từ nguồn có trách nhiệm.
Lidl: Lidl tại Hà Lan công khai ủng hộ ASC trên trang web thủy sản bền vững của mình. Cá tra được đưa vào trong danh mục thủy sản của Lidl.
Jumbo: Tập đoàn này trở thành hãng bán lẻ lớn thứ 2 tại Hà Lan sau khi kết thúc thu mua chuỗi siêu thị Super de Boer và C1000. Jumbo có trang web về thủy sản bền vững với thông tin về sức khỏe động vật, bước tiếp cận của Jumbo và logo MSC. Năm 2012, Jumbo điều chỉnh lại chính sách thu mua thủy sản với sự hỗ trợ của các nhà cung cấp, các tổ chức như Greecepeace, Quỹ Biển Bắc, WWF. Jumbo yêu cầu thủy sản nuôi phải có tối thiểu chứng nhận GlobalGAP và đặt mục tiêu yêu cầu chứng nhận ASC. Bên cạnh đó, Jumbo là chuỗi siêu thị đầu tiên bán sản phẩm đạt ASC tại Hà Lan. Doanh số từ thủy sản bền vững ướp đá tăng từ 26% năm 2011 lên 37% năm 2012.
Các nhà cung cấp khác
Queens: Là đối tác trong dự án Thúc đẩy ASC do IDH thực hiện và là nhà bán lẻ đầu tiên cung cấp cá tra đạt ASC tại Hà Lan. Queens cam kết chỉ cung cấp cá tra đạt ASC. Tập đoàn này và Công ty Cổ phần Vĩnh Hoàn đã kỷ niệm sự kiện giới thiệu ra thị trường sản phẩm cá tra đạt ASC đầu tiên trên thế giới. Queens ủng hộ GFSI và tuyên bố: “Queens gắn kết giá trị lớn cho an toàn thực phẩm và nhận ra tầm quan trọng của những hệ thống chất lượng như BRC, IFS, HACCP, FSSC 22000, GlobalGAP. Queens dự định yêu cầu chứng nhận BRC và IFS đối với các đối tác cung cấp của tập đoàn.”
Anova: Đối với Anova, sản phẩm thủy sản được coi là bền vững nếu được nuôi, khai thác, chế biến theo các tiêu chuẩn được chấp nhận trên thế giới như Bộ nguyên tắc ứng xử dành cho nghề cá có trách nhiệm của FAO, MSC, GlobalGAP, Naturland Wildfish và ASC. Anova cũng coi các sáng kiến riêng của tập đoàn như Anova Trace, Claresse ® và Fishing & Living™ là bền vững. Đối với cá tra, sáng kiến bền vững của Anova được khởi động bằng Chương trình Cá tra Anova Trace tại Việt Nam 2005. Trong khuôn khổ các nguyên tắc hướng dẫn về tính minh bạch, truy xuất nguồn gốc và chọn lựa đầu vào, các tiêu chuẩn kiểm tra nội bộ của Anova được xây dựng để đảm bảo các hoạt động thực hành tốt tại trại nuôi. Các tiêu chuẩn này bao gồm các tiêu chí sức khỏe động vật, môi trường, an toàn thực phẩm và các vấn đề về thức ăn thủy sản. Ngoài ra, các nhà máy chế biến được yêu cầu phải có chứng nhận của một chương trình an toàn thực phẩm đã được GFSI đánh giá.
Seafood Connection: Là thành viên sáng lập của chương trình Thúc đẩy ASC do IDH tài trợ tại Việt Nam. Tháng 11/2012, Seafood Connection nhận định: "Ngành công nghiệp cá tra Việt Nam đã tuân thủ các chứng nhận như GlobalGAP, BAP và ASC.... Đối với những nhà kinh doanh như Seafood Connection, chứng nhận ASC khắt khe với các vấn đề về xã hội và môi trường hơn GlobalGAP và là yếu tố minh chứng cho tương lai của ngành cá tra, giúp tạo ra hình ảnh tích cực. Seafood Connection cũng có nhãn bền vững “Hành tinh xanh”.
Ngọc Hà/ vasep
Xem thêm:
Không có nhận xét nào: