Thời của cá tra đã qua?

VINAGRI News - Năm 2012, kim ngạch xuất khẩu cá tra chỉ đạt 1,74 tỷ USD, giảm 3,4% so với năm 2011. Nhiều chuyên gia kinh tế nhận định, thời điểm con cá tra “dễ nuôi, dễ ăn” đã qua. Hiện nay, cả người nuôi lẫn doanh nghiệp đều gặp sóng gió bởi giá cá luôn ở mức thấp.

Ảnh: thuysan.gov

Mặc dù thị trường tiêu thụ cá tra ở một số nước tăng do nhu cầu phục vụ đón năm mới, nhưng giá thu mua cá tra tại các tỉnh ĐBSCL hiện giảm 500-700 đ/kg so với đầu tháng 12/2012, ở mức 20.500-21.700 đ/kg. Trong khi đó, giá thành sản xuất cá tra lên tới 23.000-24.000 đ/kg, như vậy người nông dân đang lỗ 3.000-3.300 đ/kg. Năm 2012, kim ngạch xuất khẩu cá tra chỉ đạt 1,74 tỷ USD, giảm 3,4% so với năm 2011.

Chỉ trong vòng một năm, giá thức ăn cho cá tra tăng hơn 40% là điều không thể chịu nổi với nông dân. Nuôi cầm chừng hoặc quay lưng với nghề đang là thực trạng chung của phần lớn nông dân các tỉnh ĐBSCL. Gia đình anh Nguyễn Văn Hậu, xã An Nhơn, Châu Thành, Đồng Tháp  cũng không ngoại lệ, dù đã ký hợp đồng thuê quyền sử dụng 2 ha ao 5 năm, với giá 200 triệu đồng/năm, nhưng chỉ sau năm đầu tiên thả nuôi, nhà anh đã có ý định treo ao.

Anh Nguyễn Văn Hậu cho biết: “Nếu treo ao thì cũng rất khó khăn, nhưng mình phải tìm hướng khác, nuôi cá ngày càng lỗ nhiều, tiền ngân hàng, tiền thức ăn tăng, cá lại không được giá”.

Đồng Tháp là địa phương có diện tích nuôi cá tra lớn nhất vùng ĐBSCL với diện tích gần 1.000 ha, nhưng theo thống kê của ngành nông nghiệp, diện tích ao nuôi bỏ không đã tăng hơn 30%. Doanh nghiệp Hùng Cá nằm trong top 20 doanh nghiệp cá tra hàng đầu Việt Nam giờ cũng chỉ nuôi cầm chừng ở mức 70-85% diện tích, vừa đủ phục vụ chế biến cung ứng cho xuất khẩu. Thậm chí để tiết kiệm chi phí, cạnh tranh giá thành, công ty này đang dự kiến sẽ quyết định đầu tư 300 tỷ đồng làm nhà máy chế biến thức ăn công suất 800 tấn/ngày. Khi nhà máy hoạt động, doanh nghiệp sẽ không còn phải nhập 400 tấn thức ăn/ngày với giá cao như hiện nay.

Khó khăn bủa vây về chi phí chăn nuôi, vốn, nguyên liệu, thị trường là nguyên nhân dẫn đến hơn 60% doanh nghiệp ngành cá tra năm 2012 phải tạm ngưng hoạt động. Song theo các doanh nghiệp xuất khẩu lớn, năm 2013, ngoài những khó khăn nêu trên, còn một nỗi lo khác lớn hơn, đó chính là sự cạnh tranh không lành mạnh của các doanh nghiệp trong nước. Hiện nay, các đầu mối xuất khẩu cá tra đã tăng lên con số 400, trong đó nhóm 50 nhà xuất khẩu hàng đầu đang chiếm giữ 95% thị phần khắp 130 quốc gia. Nhóm 350 doanh nghiệp còn lại chỉ chiếm 5% và hoạt động chưa được kiểm soát gây ra những bất lợi cho hình ảnh cá tra Việt Nam. 

Cùng với khó khăn của nông dân, dự báo thời gian tới sẽ có thêm nhiều nhà máy chế biến phải ngưng hoạt động hoặc công suất giảm sâu. Hệ lụy cuối cùng của điều này là kim ngạch và giá trị xuất khẩu sẽ có mức tăng trưởng âm. Hơn nữa, thực tế này còn tạo ra những khó khăn trong dài hạn với sự phát triển của doanh nghiệp.

Cũng cần phải nhấn mạnh rằng, thế độc tôn với mặt hàng cá tra của Việt Nam đã không còn nữa khi ngành nuôi mặt hàng này đang phát triển mạnh ở Ấn Độ và Indonesia. Thông tin từ Hội Nghề cá Việt Nam, sản lượng cá tra của Ấn Độ năm nay đã tăng lên hơn 700.000 tấn và Indonesia là hơn 300.000 tấn.

Năm 2013, cá tra tiếp tục được xác định là một trong 5 mặt hàng thủy sản chủ lực, song theo dự báo tình hình xuất khẩu cá tra sẽ còn khá ảm đạm. Thị trường xuất khẩu chính là EU sẽ tiếp tục giảm nhập khẩu do khủng hoảng kinh tế, thị trường Mỹ dự báo cũng sẽ chững lại. Nếu không có sự chuẩn bị và tháo gỡ khó khăn ngay từ bây giờ, e rằng tỷ trọng xuất khẩu của ngành cá tra Việt Nam lại tiếp tục bị tụt hạng trong thời gian tới.                            

Theo VTV