VINAGRI News - Phần V của báo cáo “Tiềm năng thị trường cá tra sản xuất bền vững tại EU” đưa ra những phân tích cụ thể về thị trường Anh, các nhà bán lẻ chính và xu hướng phát triển bền vững trong chính sách thu mua thủy sản của họ.
Theo Seafish, Cơ quan Nghề cá phi chính phủ tại Anh, thủy sản là ngành công nghiệp mang lại hàng tỷ bảng cho nước này. 80% hộ gia đình Anh ăn thủy sản ít nhất 1 lần/tuần. Tổng giá trị tiêu thụ thủy sản của Anh đạt 5,6 tỷ bảng vào năm 2011. Theo số liệu của Quỹ Nông Lương Liên hợp quốc (FAO) năm 2010, tiêu thụ bình quân đầu người của Anh là 24kg. Tuy nhiên, Bộ Môi trường, Thực phẩm và Nông thôn (DEFRA) cho biết, 80% thủy sản tiêu thụ tại thị trường này là từ nguồn NK. Với mức tiêu thụ bình quân của năm 2010 và dân số ước đạt hơn 63,25 triệu người năm 2012, ước tính tiêu thụ thủy sản của Anh đạt 1.518.147 tấn/năm và nước này trở thành thị trường tiêu thụ thủy sản lớn thứ 4 tại Châu Âu. FAO dự đoán bình quân tiêu thụ thủy sản của Anh chỉ tăng thêm 1kg vào năm 2030 nhưng dân số tăng thêm 70 triệu người trong 25 năm. Thêm việc Bộ Y Tế Anh khuyến cáo nên ăn thủy sản 2 lần/tuần, rõ ràng thủy sản NK sẽ tiếp tục đóng vai trò rất quan trọng trong việc giải quyết sự khan hiếm nguồn cung tại thị trường này.
Theo xếp loại của Seafish và Nielsen cùng thực hiện vào tháng 6/2013, 5 loài cá được tiêu thụ nhiều nhất tại trong phân khúc bán lẻ của Anh (xét về khối lượng) lần lượt là: cá ngừ, cá hồi, cá tuyết cod, cá minh thái và cá tuyết haddock. Cá tra đứng thứ 19 xét về giá trị (16.618.000 bảng) và thứ 18 xét về khối lượng (2.099.000kg), tăng 26,8% về giá trị và 23,9% về khối lượng so với năm trước đó. Trong nhóm hàng ướp đá, cá tra đứng thứ 20 về giá trị và thứ 18 về khối lượng, tăng lần lượt 51,3% và 68,4% so với năm trước đó. Trong nhóm hàng đông lạnh, cá tra xếp thứ 8 về cả giá trị và khối lượng, tăng lần lượt 16,8% và 8,4%. Năm 2011, người tiêu dùng Anh được chia đều chi tiêu cho cả 2 phân khúc dịch vụ thực phẩm và bán lẻ; trong đó, dịch vụ thực phẩm chiếm 48% và bán lẻ chiếm 52% tổng giá trị tiêu thụ. Trái với người tiêu dùng Đức ưa chuộng các nhà bán lẻ với giá triết khẩu (chiếm hơn 50% thị phần), người Anh thích mua thủy sản tại các siêu thị hơn (chiếm 87% thị phần).
Theo báo cáo của Seafish, tính đến 25/5/2013, tiêu thụ cá tra tại Anh tăng ở cả 2 nhóm hàng đông lạnh và ướp đá, với tổng mức tăng trưởng 23,9% về khối lượng. Chỉ có 3 trong tốp 10 mặt hàng thủy sản đông lạnh đạt tăng trưởng trong 12 tháng qua là cá tra, cá minh thái và surimi. Tiêu thụ thủy sản đông lạnh nói chung giảm 3,5%. Tiêu thụ thủy sản ướp đá tăng 5,6% về khối lượng. Đặc biệt, mặt hàng cá tra ướp đá tăng mạnh với mức tăng trưởng 68,4% về khối lượng.
Hiện tại Anh đang có dấu hiệu nổi lên xu hướng hợp tác để nâng cao tính bền vững. Thứ nhất là hàng loạt các sáng kiến của Liên minh Thủy sản bền vững (SSC), do Tổ chức phi chính phủ Client Earth điều hành, nhằm xác định những yếu tố tạo nên “tính bền vững” và “thu mua có trách nhiệm”. SSC là tổ chức do một số nhà bán lẻ hàng đầu của Anh và các nhà cung cấp của họ lập ra. Thứ 2 là sự cam kết của 7 nhà bán lẻ Anh dưới sự bảo trợ của Hiệp hội Bán lẻ Anh (BRC) nhằm giải vấn đề bột cá tại Đông Nam Á. Cũng giống như an toàn thực phẩm, tính bền vững tại Anh đang phát triển thành một vấn đề hợp tác chưa có cạnh tranh.
Môi trường kinh tế tại Anh đang là thách thức đối với các nhà bán lẻ và người tiêu dùng. Điều này được thể hiện trong bài báo “Suy thoái khiến năng lực chi tiêu của hộ gia đình giảm 10%” của Stephen Doughty trên tờ Daily Mail vào đầu tháng 12/2012 và mục “Giá thực phẩm đang tăng nhanh hơn” với tuyên bố “các siêu thị đang bảo vệ khách hàng khỏi những tác động xấu nhất của việc tăng giá bằng cách sử dụng biện pháp giảm giá khi mua nhiều sản phẩm cùng loại và các phiếu giảm giá.”
Một số nhà bán lẻ đang phát triển các mục tiêu bền vững toàn diện như “Plan A” của công ty Marks & Spencer với chương trình “Forever Fish”; “20 trên 20” của Sainsbury; “Forever Foods” của Iglo Food; và “Fish of Life” của Young.
Người tiêu dùng Anh đang trả thêm chi phí cho các sản phẩm có gắn với chất lượng, ví dụ họ trả thêm 22% giá cho cá khai thác câu tay và 5% giá cho cá có xuất xứ từ Iceland.
Xu hướng về tính bền vững
Phong trào thủy sản bền vững được bắt đầu từ năm 1997 khi WWF và Unilever cùng thành lập Hội đồng Quản lý Biển (MSC), chương trình chứng nhận tự nguyện của bên thứ 3 với nhãn sinh thái dành cho người tiêu dùng. Tháng 5/2013, MSC đã tổ chức kỷ niệm sự kiện sản phẩm dán nhãn MSC thứ 20.000 được đưa ra thị trường.
Chương trình chứng nhận uy tín MSC đã trở thành mô hình cho các chương trình chứng nhận khác noi theo. Mô hình này được Liên minh Dán nhãn và Công nhận Môi trường và Xã hội Quốc tế (ISEAL) của Anh xây dựng thành tiêu chuẩn. ISEAL là hiệp hội toàn cầu về các tiêu chuẩn môi trường và xã hội. ISEAL hợp tác với các hệ thống tiêu chuẩn tự nguyện đã được thiết lập và đang được biết đến để xây dựng hướng dẫn và hỗ trợ đẩy mạnh tính hiệu quả và tác động của những tiêu chuẩn đó. ISEAL có một số thành viên như Hội đồng Quản lý Rừng, MSC và Thương mại Công bằng (Fairtrade). Hội đồng Quản lý Nuôi trồng thủy sản (ASC) là thành viên liên kết còn GlobalGAP là đối tác của tổ chức này. ISEAL đặt ra nhiệm vụ “tạo ra một thế giới nơi tính bền vững và công bằng xã hội là những điều kiện chuẩn mực của kinh doanh.” ISEAL có bản tin hàng tháng cập nhật về các chương trình chứng nhận tự nguyện và việc xây dựng tiêu chuẩn.
Tháng 1/2011, Tổ chức về luật môi trường ClientEarth đã xuất bản báo cáo “Các tuyên bố về môi trường trên sản phẩm thủy sản kinh doanh tại siêu thị - Nâng cao dán nhãn sản phẩm & bảo vệ người tiêu dùng”. Theo báo cáo, chắc chắn người tiêu dùng đang đối mặt với một tình huống khó hiểu do có rất nhiều tuyên bố về môi trường trên các sản phẩm thủy sản. Nguyên nhân do thiếu các tiêu chuẩn bắt buộc, cụ thể và hài hòa đối với các tuyên bố về “sinh thái” ghi trên sản phẩm. Có hàng loạt các chương trình dán nhãn và tiêu chí được áp dụng cho thu mua “bền vững” hoặc “có trách nhiệm”, trong khi chúng thiếu những nguyên tắc hoặc các tiêu chuẩn chung.
ClientEarth đã thiết lập Liên minh Thủy sản Bền vững (SSC) để xây dựng các bộ nguyên tắc ứng xử đối với việc dán nhãn, thu mua và thủy sản thay thế. SSC bao gồm các nhà bán lẻ và nhà hàng hàng đầu; các thương hiệu, nhà chế biến, bán lẻ và cung cấp dịch vụ thực phẩm; các hiệp hội và các tổ chức khác. Dựa trên các hướng dẫn của FAO, SSC đã soạn dự thảo bộ nguyên tắc ứng xử tự nguyện đối với việc dán nhãn môi trường và tự đưa ra các tuyên bố môi trường về cá và thủy sản.
Năm 2011, các phương tiện truyền thông truyền hình Anh rất tích cực trong quảng bá tính bền vững thông qua các đầu bếp Anh, đáng chú ý nhất Hugh Fearnley-Whittingstall với chương trình "Fish Fight". Được bắt đầu năm 2011, chương trình đang tiếp tục hướng sự chú ý đến vấn đề vứt bỏ thủy sản trở lại biển và các vấn đề trong nghề cá châu Âu. Hiện có 7 nhà bán lẻ Anh, thông qua Hiệp hội Bản lẻ Anh (BRC), đã công khai tham gia nỗ lực giải quyết vấn đề tính bền vững.
Hội Bảo tồn Biển (MCS), một tổ chức phi chính phủ về môi trường cũng rất tích cực trong hỗ trợ người tiêu dùng Anh lựa chọn cá và thủy sản bền vững. MCS có tài liệu về “Nuôi thủy sản bền vững” và xuất bản cuốn “Cẩm nang Thủy sản tốt bỏ túi”.
Tương tự các nước châu Âu khác, phong trào sản phẩm sinh thái tại Anh được xây dựng rất tốt. Hiệp hội Đất được thành lập năm 1973, là chương trình chứng nhận hàng đầu chứng nhận tới hơn 70% tổng lượng sản phẩm sinh thái được bán tại Anh. Năm 2007, WWF đánh giá bộ tiêu chuẩn nuôi trồng thủy sản của hiệp hội là tiêu chuẩn khắt khe và mạnh nhất với điểm số 90/100.
Các nhà bán lẻ chính
Năm 2011, Anh có 3 nhà bán lẻ nằm trong tốp 25 nhà bán lẻ hàng đầu thế giới gồm: ASDA là chi nhánh của chuỗi siêu thị Walmart (đứng thứ 3 tại Anh), Tesco và Sainsburys đứng thứ 3 và thứ 23 trên thế giới.
Tesco PLC: là nhà bán lẻ lớn thứ 3 thế giới năm 2012. Tesco đã cập nhật tuyên bố về “Thu mua có trách nhiệm” đối với thủy sản tại Anh vào ngày 29/5/2013. Về thủy sản nuôi, đảm bảo tính bền vững của thủy sản nuôi cũng có tầm quan trọng tương đương với việc đảm bảo tính bền vững của thủy sản khai thác tự nhiên. Tesco có bộ nguyên tắc hoạt động khắt khe dành cho các nhà cung cấp thủy sản nuôi, gồm các tiêu chí về thức ăn thủy sản, sức khỏe động vật, môi trường và các vấn đề quan trọng khác. Tất cả các trại thủy sản đều được thẩm định độc lập để đảm bảo sự tuân thủ yêu cầu. Tesco đang tích cực tìm cách giảm phụ thuộc vào bột cá. Công ty đã hợp tác với Tổ chức Bột cá và Dầu cá Quốc tế (IFFO) để xây dựng Tiêu chuẩn toàn cầu cho Nguồn cung có trách nhiệm bột cá, nhằm đảm bảo thủy sản tự nhiên dùng làm thức ăn tới từ những nghề cá được quản lý có trách nhiệm. Tesco đang làm việc với nhà cung cấp ở Thái Lan để thực hiện thí điểm việc hạn chế sử dụng bột cá, đồng thời làm việc với Đối tác Nghề cá bền vững trong phát triển các chương trình nâng cao quản lý thủy sản. Thông qua BRC, Tesco đã lập nhóm công tác về bột cá có sự tham gia của các siêu thị lớn khác tại Anh.
Sainsburys LLC: Sainsbury là chuỗi siêu thị lớn thứ 23 trên thế giới. Hai trong số những tiêu chí ‘phi tài chính” quan trọng của nhà bán lẻ này là thủy sản bền vững và sức khỏe động vật. Theo “Kế hoạch Phát triển bền vững 20 trên 20”, năm 2020, tất cả thủy sản bán tại Sainsbury sẽ được chứng nhận bền vững một các độc lập và Sainsbury sẽ nâng cao vị trí là nhà bán lẻ thủy sản bền vững hàng đầu. Mới đây, Sainsbury đã thêm vào danh sách các sản phẩm nuôi bền vững trong đó có sản phẩm cá tra đạt chứng nhận ASC. Sản phẩm này hiện đã có mặt trên thị trường Anh với tên River Cobbler. Sainsbury cũng có chính sách không chấp nhận sử dụng ngũ cốc, thành phần nguyên liệu, chất phụ gia biến đổi gen trong bất kỳ sản phẩm thực phẩm, đồ uống, thức ăn cho thú nuôi, thực phẩm bổ sung và rau quả mang nhãn riêng của công ty này. Chính sách này bao gồm cả cá hồi nuôi nhưng chưa áp dụng cho sản phẩm cá và thủy sản nuôi khác.
ASDA: là công ty thành viên của mạng lưới bán lẻ Walmart (hãng bán lẻ lớn nhất thế giới). Là nhà bán lẻ lớn thứ 3 tại Anh, ASDA hoạt động như một chuỗi cửa hàng giá rẻ. ASDA cung cấp 100% thủy sản từ các nguồn bền vững. ASDA có trang web về tính bền vững và cam kết bán giá thấp, mục tiêu của công ty là đảm bảo mọi người có thể tiếp cận và chi trả được cho sự bền vững này. Tập đoàn Walmart được cam kết tham gia chương trình chứng nhận BAP của Liên minh Nuôi trồng thủy sản Toàn cầu (GAA) hoặc chương trình tương đương. ASDA cũng hợp tác với tổ chức SFP. Công ty này đang kinh doanh một số sản phẩm cá tra.
Morrisons: là nhà bán lẻ lớn thứ 4 tại Anh. Năm 2012, công ty phát triển lại chính sách thu mua thủy sản với quy trình tuyển chọn được xây dựng kỹ lưỡng. Morrisons sử dụng dữ liệu và sự tư vấn của bên thứ 3, qua đó đảm bảo vai trò tích cực trong việc giảm thiểu các tác động. Morrisons tái cơ cấu chính sách thu mua đối với thủy sản nuôi, khai thác tự nhiên và câu tay. Công ty cam kết hợp tác với các đối tác chiến lược chủ chốt để phối hợp hành động đối với các vấn đề lớn hơn trong ngành công nghiệp. Morrisons tiếp tục là thành viên tích cực và tham gia SSC; trở thành đối tác sáng lập và đối tác bán lẻ thực phẩm đầu tiên tại Anh tham gia Tổ chức Sáng kiến Thủy sản bền vững Toàn cầu (GSSI); giữ vị trí phó chủ tịch Ủy ban Kỹ thuật Nuôi trồng thủy sản của GlobalGAP; và là thành viên của Seafish.
The Co-operative: thực hiện “Kế hoạch đạo đức” (E.P) với mục tiêu “tiếp tục theo đuổi các tiêu chuẩn về sức khỏe động vật tốt đối với sản phẩm thịt và thủy sản” và “duy trì vị trí là một trong những nhà bán lẻ thủy sản có trách nhiệm nhất của Anh”. Chính sách thu mua thủy sản của The Co-operative yêu cầu tất cả thủy sản nuôi phải được gây mê bằng phương pháp đã được thông qua trước khi giết mổ. Tính bền vững là một phần trong hoạt động kinh doanh của The Co-operative.
Marks and Spencer: triển khai chương trình “Kế hoạch A” nhằm giải quyết các vấn đề như biến đổi khí hậu, lãng phí tài nguyên thiên nhiên, đối tác công bằng. Mục tiêu của chương trình là thu mua thủy sản được nuôi bền vững.
Waitrose: đảm bảo tất cả các sản phẩm thủy sản nuôi và khai thác tự nhiên được thu mua bền vững, tuân thủ các chính sách thu mua có trách nhiệm của công ty. Waitrose ủng hộ chứng nhận của bên thứ 3 như MSC hay Global Trust; hợp tác chặt chẽ với các tổ chức như MCS để đảm bảo không lưu trữ bất kỳ loài thủy sản đang bị đe dọa nào. Waitrose trở thành một trong nhưng thành viên đầu tiên của SSC năm 2011. Waitrose cam kết tiếp tục chỉ thu mua thủy sản có nguồn gốc từ các nghề cá tự nhiên và từ hoạt động nuôi trồng và hướng tới đạt 100% chứng nhận của bên thứ 3 độc lập vào năm 2016. Waitrose thu mua thủy sản từ 160 hoạt động nuôi trồng và nghề cá tự nhiên, trong đó hơn 32% được chứng nhận độc lập bởi bên thứ ba.
Các nhà bán lẻ khác
Iglo Group: triển khai sáng kiến Forever Food năm 2010 và cam kết thu mua 100% thủy sản nuôi và khai thác từ các nguồn được chứng nhận bền vững năm 2012. Forever Food có ba giá trị cốt lõi: quan tâm đến môi trường, đối xử công bằng, và nỗ lực để đảm bảo khách hàng yêu thích thương hiệu của công ty. Thủy sản phải đáp ứng được tiêu chí quan tâm đến môi trường và thu mua có trách nhiệm. Tập đoàn cũng đạt mục tiêu chứng nhận cho sản phẩm thủy sản nuôi của công ty theo tiêu chuẩn có trách nhiệm GlobalGAP và GAA, và dự định tham gia chứng nhận ASC trong tương lai.
Findus Group: là tập đoàn kinh doanh thực phẩm đa quốc gia có mạng lưới hoạt động trên toàn châu Âu, gồm các công ty con Young, Findus và The Seafood Company với khoảng 20 triệu khách hàng/tuần. Findus quan tâm tới thực phẩm chất lượng với cam kết tích cực đối với hàm lượng dinh dưỡng cao và tính bền vững. Cam kết về tính bền vững của Young thể hiện ở sáng kiến “Fish for Life”. Tất cả các sản phẩm thủy sản của Findus đều mang dấu hiệu chất lượng “Fish for Life”. Young là công ty đầu tiên cung cấp cá tra đạt chứng nhận bền vững ASC tại Anh. Công ty cũng cung cấp các sản phẩm đạt chứng nhận GlobalGAP và GAA.
Ngọc Hà/ vasep
Xem thêm:
Không có nhận xét nào: