Tạm trữ lúa gạo tại ĐBSCL: Nông hộ khó thực hiện

VINAGRI News - Báo cáo nghiên cứu khả năng tạm trữ lúa cho nông hộ vùng Đồng bằng sông Cửu Long (ĐBSCL) vừa được nhóm nghiên cứu đưa ra khẳng định nông hộ có khả năng tạm trữ lúa. Tuy nhiên, nhiều nhà quản lý cho rằng nông hộ tạm trữ lúa rất khó và chẳng bao nhiêu nông dân có khả năng dự trữ.

Nông hộ trữ lúa khó trăm bề

Theo khảo sát ở 4 địa phương sản xuất lúa lớn, đặc thù ở vùng ĐBSCL là An Giang, Kiên Giang, Đồng Tháp và Trà Vinh với 1.600 nông hộ thì nông dân có khả năng tạm trữ với khoảng 30% nông hộ phơi, sấy lúa khô trước khi bán. Thời gian tạm trữ thường kéo dài từ 5-15 ngày. Rất nhiều nông dân ở ĐBSCL than khó tạm trữ lúa, nhất là đối với những nông hộ sản xuất nhỏ. Ông Đỗ Văn Kiếm, canh tác 5 công lúa ở xã Vị Thắng, huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang, cho biết: “Sau khi thu hoạch, tôi thường bán lúa tươi ngay tại ruộng. Mặc dù ở nhà có sân phơi bằng xi măng nhưng không đem về nhà vì bán lúa tươi tiện hơn, lấy tiền liền khỏi phải tốn công vận chuyển, phơi…”.

Ảnh: Lý Anh Lam.

Theo ông Kiếm, chỉ có vụ Đông xuân thời tiết tốt thì gia đình mới đem lúa về phơi, trữ lại vài bữa bán lúa khô nhằm tránh thời điểm thu hoạch rộ, bị thương lái ép giá. Các vụ khác hầu như nông dân nào cũng bán ngay để khỏi phải vận chuyển về nhà rồi lại chở tới lò sấy tốn nhiều chi phí, có khi chẳng có lợi mà còn bị lỗ nếu giá lúa sụt giảm. Nếu giá lúa tăng, với sản lượng chỉ vài ba tấn, nông dân chẳng hưởng lợi bao nhiêu. Đồng thời, sau khi thu hoạch là nông dân phải bán lúa ngay để trang trải các chi phí vay vốn sản xuất, trả tiền vật tư nông nghiệp và đầu tư cho vụ kế tiếp…

Ông Hồ Quang Cua, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Sóc Trăng, cho rằng: “Trong điều kiện hiện tại, nông dân không có điều kiện trữ, nếu có tạm trữ thì chất lượng sẽ thấp. Đồng thời, chưa kể việc nông dân trữ phải tốn chi phí phơi, sấy, bảo quản có khi không có lời sau khi trữ mà còn bị lỗ. Vì vậy, việc nông hộ trữ lúa là rất khó khăn”. Đồng tình với quan điểm trên, ông Trần Quang Củi, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Kiên Giang, cho biết: “Mấy năm nay, nông dân hầu hết đều bán lúa tươi ngay tại ruộng nên rất ít nông hộ tạm trữ lại chờ giá lên. Thậm chí một số nơi còn hình thành dịch vụ gọi là “cò mua lúa” nhằm giải quyết nhanh chuyện bán lúa tươi ngay tại ruộng. Nguyên nhân chính là do nông dân phải chịu nhiều áp lực về vốn và điều kiện cơ sở vật chất nên rất ít người tạm trữ”.

Thực tế là rất nhiều nông hộ ở ĐBSCL bán lúa tươi ngay tại ruộng. Theo kết quả điều tra ở 1.600 nông hộ thì có đến 63,5% số hộ phải đi vay ngân hàng hoặc vay tự do bên ngoài gây khó khăn cho họ khi muốn tạm trữ đợi khi lúa có giá. Vì vậy, trên 70% nông dân bán lúa tươi ngay tại ruộng nên bị thương lái ép giá. Từ việc không có vốn sản xuất và thói quen bán lúa ngay sau khi thu hoạch khiến cho tỷ lệ nông dân tạm trữ lúa rất thấp.

Chỉ khuyến khích những nông hộ sản xuất lớn

Việc tạm trữ có khả năng thực hiện đối với những nông hộ sản xuất lớn có điều kiện phơi, sấy và có kho chứa lúa. Một số nông dân sản xuất lớn ở ĐBSCL đã chọn hình thức tạm trữ bằng cách vô bao, chất đống xung quanh nhà để chờ giá lúa lên, bán có lợi hơn. Tiến sĩ Lê Văn Bảnh, Viện trưởng Viện Lúa ĐBSCL, cho biết: “Kỹ thuật xây dựng kho chứa và cách bảo quản, tạm trữ không quá khó với nông dân. Vấn đề hiện nay là cần có chính sách hợp lý để giúp bà con tiếp cận vốn để đầu tư tạm trữ mang lại hiệu quả cao. Không phải nông hộ nào cũng tạm trữ mà chỉ những người sản xuất lớn, những HTX tạm trữ sẽ hiệu quả hơn. Bởi vì, việc nông dân tạm trữ lúa đã có từ rất lâu. Trước đây, nông dân thường dùng bồ, dụng cụ chứa lúa bằng gỗ… để trữ lúa với thời gian khá dài”. Theo nhiều chuyên gia, thông thường cứ vào vụ Đông xuân và Hè thu khi nông dân thu hoạch rộ thì giá sẽ xuống thấp, nếu nông dân trữ được lúa sẽ giúp cân bằng giá thị trường. Với trình độ của nông dân như hiện nay thì sẽ trữ được dễ dàng ở quy mô từ 5-10 tấn trở lên. Tuy nhiên, để trữ lúa đạt hiệu quả thì hệ thống lò sấy phải phát triển để làm tăng chất lượng hạt lúa, đem lại lợi nhuận cho nông dân…

Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Bùi Bá Bổng cho rằng: Qua kết quả điều tra cho thấy cũng có một bộ phận nông dân có khả năng tạm trữ lúa. Tuy nhiên, không phải nông hộ nào cũng tạm trữ được. Vấn đề hiện nay là phải hướng những hộ sản xuất lớn, HTX, cánh đồng mẫu lớn tạm trữ lúa bằng những chính sách hỗ trợ của Nhà nước như cho vay vốn ưu đãi để nhằm điều tiết giá cả. Về lâu về dài, doanh nghiệp vẫn đóng vai trò chủ đạo trong tạm trữ, nhưng sắp tới Nhà nước sẽ có chính sách hỗ trợ để đảm bảo hài hòa giữa doanh nghiệp và nông hộ nhằm giúp nông hộ có lợi hơn.

Rất nhiều nhà chuyên môn và cả những nông dân đều chưa cảm thấy an tâm khi nông hộ tham gia tạm trữ. Thậm chí nhiều hộ sản xuất nhỏ cho rằng trữ lúa lại thì lợi chẳng bao nhiêu trong khi rất nhiều bất lợi từ chất lượng hạt lúa, phải trang trải chi phí vật tư nông nghiệp, đầu tư cho vụ kế tiếp và chỉ sau 3 tháng là đã có lúa vàng trên đồng. Vì vậy, rất nhiều địa phương có đến trên 90% nông hộ bán lúa tươi ngay tại ruộng cho thương lái hay doanh nghiệp “gom” về một mối sẽ thuận tiện hơn cho việc phơi sấy, tạm trữ để đảm bảo chất lượng lúa gạo được tốt nhất.

Minh Anh/ Báo Hậu Giang